04.04.2009 r.

Aspiracje społeczno - kulturalne młodzieży szkolnej w Koniecpolu

Jak dowodzą badania socjologiczne coraz bardziej obserwuje się tendencje nadawaniu czasowi wolnemu szczególnej rangi w życiu współczesnego człowieka. Stanowi on bowiem przeciwwagę powszechnie towarzyszącemu mu pośpiechowi, nerwowości i frustracji. Stąd też rozpatruje się go w kategoriach niezbędnej potrzeby życiowej i integralnego czynnika podnoszenia i wzbogacenia jakości życia. Od ilości czasu i sposobów jego wykorzystania zależy jakość życia np. w takich sferach jak, jakość: wykonywanej pracy, wyników w nauce, kształtowania i doskonalenia zawodowego, rozwój osobowości i zainteresowań, codziennego samopoczucia.

Tak więc edukacja jest wówczas skuteczna jeśli obejmuje wszystkie sfery aktywności życiowej, w tym czas młodzieży. Nie zawsze jednak wzrost czasu wolnego oznacza podnoszenie jakości życia. Może stać się zagrożeniem dla tych, którzy nie wiedzą co z nim zrobić. Nadmiar czasu wolnego, nieumiejętność jego spożytkowania, lenistwo, wygodnictwo, pustka wewnętrzna mogą doprowadzić do różnego rodzaju dewiacji czy wręcz patologii społecznej. Czas wolny ucznia jest rozumiany jako ten, który pozostaje mu do własnej dyspozycji po wykonaniu wszystkich obowiązków związanych z rolą ucznia oraz wypełnieniu obowiązków domowych, w którym może wykonywać czynności według własnych upodobań w sferze wypoczynku, rozrywki, zaspakajanie i rozwijanie własnych zainteresowań. Jego cechą jest brak elementu przymusu, tak np. charakterystycznego dla szkoły.

W literaturze przedmiotu wymienia się wiele funkcji czasu wolnego należą do nich: funkcja rekreacyjna ( wypoczynku i rozrywki), rozwojowa (rozwój osobowości), wychowawcza, socjalizacyjna, edukacyjna, kreacyjna, kulturalna. Funkcje te odnoszą się do potrzeb jednostki, ale uczą też aktywizowania i włączania się młodych ludzi w życie społeczne zwłaszcza społeczności lokalnych, uczą wyboru partnerów, szanowania tradycji, przepisów, kultury, obyczajów.

Szczególne obowiązki w zakresie wychowywania do czasu wolnego posiada podstawowe środowisko wychowawcze , jakim jest rodzina w której zachodzą główne procesy wychowania i socjalizacji, w wyniku których dziecko czerpie wzory zachowań w różnych sytuacjach życiowych, nabywa doświadczeń i umiejętności. Jak dowodzą badania uczeń, który przejawia znaczne zaangażowanie, innowacyjność, kreatywność w szkole, także jest aktywny w czasie wolnym. Również szkoła poprzez przygotowanie uczniów do organizacji spędzania czasu wolnego, kształtowaniu określonych umiejętności , nawyków, pobudzania zainteresowań i uczeniu określonego stylu życia, może przyczynić się do wzrostu akceptowanych społecznie wzorów zachowań i zwiększenie aktywizacji społecznej młodzieży.

Młodzież budując swój świat społeczny , często musi to robić na narzuconych im normach przez dorosłych, w które sami nie wierzą lub ich nie respektuje. Ta dysharmonia wartościowania ma bardzo negatywny wpływ na kształtowanie się postaw społecznych wśród młodzieży.

Wśród badanej młodzieży szkolnej w Koniecpolu dominują raczej bierne , nastawione na kontakt z kulturą masową np. oglądanie telewizji, słuchanie muzyki, przeglądanie internetu formy spędzania czasu wolnego itp. Takie spędzanie czasu wolnego deklaruje ponad 44% badanej młodzieży. Bardziej aktywne formy spędzania czasu wolnego jak np. spacery, jazda na rowerze, czytanie książek, spotkania towarzyskie występują u ponad 55% ogółu ankietowanych.

Preferowane sposoby spędzania czasu wolnego różnią się od faktycznych i tak: ponad 60% ogółu ankietowanych, jako szczególnie pożądane wymienia: zinstytucjonalizowane formy uprawiania różnych rodzajów sportu np. siatkówka, naukę tańca, aerobik, możliwość korzystania z krytego basenu, funkcjonowanie kółek zainteresowań np. muzycznego. Mimo ograniczonych - w opiniach respondentów- możliwości uczestnictwa w kulturze w Koniecpolu, ponad 43% ankietowanych wiąże swoją przyszłość z Koniecpolem, co oznacza, oferta kulturalna w zakresie spędzania czasu wolnego Koniecpolu nie jest jedynym kryterium wyboru Koniecpola jako przyszłego miejsca zamieszkania. Prawie 48% respondentów realizację swoich planów życiowych widzi w wielkim mieście, np. Kraków, Kielce, Częstochowa. U około 7% udzielających odpowiedzi, inne miasto, zagranica, lub wieś to docelowe miejsce zamieszkania.

Badana młodzież koniecpolska charakteryzuje się bardzo wysokim stopniem aspiracji w zakresie edukacji, ponad 98% respondentów wyraziło chęć ukończenia studiów wyższych, przy czym tylko 2% , deklarowało chęć podjęcia pracy alternatywnie do studiów. Świadczy to o bardzo wysokim wzroście edukacji w systemie wartości młodzieży jako narzędzia szeroko rozumianego awansu społecznego i wzrostu szans życiowych,- w porównaniu do wyników badań z roku 1979, również przeprowadzonych wśród młodzieży koniecpolskiej.

dr Andrzej Kowalczyk