Koniecpol 21.11.2008 r.

300 lat
1708 - 2008

20 listopada 1708 r.

• podjazdy Rybińskiego doniosły, że wojska zwolenników Leszczyńskiego dowodzone przez Potockiego i Śmigielskiego maszerują w kierunku Koniecpola i są pod Żytnem.
• wieczorem Rybiński ustawił swoje wojsko w szyku bojowym przed miastem. W środku pierwszej linii stanęła piechota, po jej bokach dragonia i arkebuzeria, na skrzydłach jazda. W drugiej linii stanęły oddziały jazdy. Zgodnie ze staropolską sztuką wojenną wydzielono odwód w sile 10 chorągwi. To wojsko konfederatów, popierające Augusta II, pod dowództwem Rybińskiego stało w szyku bojowym przez całą noc oczekując nieprzyjaciela.

21 listopada 1708 roku, środa, Dzień Ofiarowania Najświętszej Marii Panny

10.00 - nadciągnęły oddziały Potockiego i zajęły miejsce naprzeciw oddziałów Rybińskiego w odległości 2km, zasłonięte nierównościami terenu.

• Rybiński kilkakrotnie wysyłał posłów do wojewody kijowskiego Józefa Potockiego z propozycją, by ten odstąpił od Szwedów.
• Potocki przysyłał posłów próbujących skłonić wojsko Rybińskiego do poddania się i przejścia na stronę Leszczyńskiego.

Próby mediacji trwały długo,

NIKT NIE USTĄPIŁ ZE SWEGO STANOWISKA

13.00 Józef Potocki wydał rozkaz natarcia.

12 tysięcy wojska wylało się zza wzniesienia:

• w pierwszej linii dragonia, a po bokach artyleria,
• w drugiej, w środku dragonia, na lewym skrzydle jazda Grudzińskiego, na prawym 40 chorągwi Dobrosołowskiego,
• w trzeciej linii posuwała się jazda Potockiego.

Atak Grudzińskiego i Śmigielskiego na prawe skrzydło wojska Rybińskiego przyniósł sukces. 35 chorągwi litewskich Pocieja zostało zmiecionych. Skrzydło zostało złamane. Jazda litewska rzuciła się do ucieczki. Śmigielski gonił Litwinów aż do miejskiego cmentarza. Grudziński wyparł ich w kierunku Pilicy, w okolice dzisiejszego Jagodzia.

Tylko 5 chorągwi Pocieja pozostało na polu bitwy i osłoniło środek szyku. Tu, rajtaria i dragonia Potockiego uderzyła na piechotę płk Sosnowskiego. Jej silny ogień zatrzymał ich jednak i zmusił do zatrzymania się.

Lewe skrzydło Rybińskiego, podobnie jak prawe, również było w opałach. Szyk załamał się pod atakiem chorągwi Dobrosołowskiego. Jednak tutaj Rybińskiemu udało się przejąć inicjatywę. W bok ścigającego nieprzyjaciela posłał chorągwie arkebuzerii i rozbił go. Jednocześnie uderzyło całe centrum Rybińskiego. O zwycięstwie zadecydowało natarcie Rybińskiego, które obeszło skrzydło grupy dowodzonej przez Potockiego, a następnie rozbiło je. Oddziały Potockiego rzuciły się do ucieczki.

16.00 Koniec bitwy, pogrom wojsk stronników Stanisława Leszczyńskiego i króla szwedzkiego Karola II.

Triumfował Rybiński popierający Augusta II, który kierował się własnymi interesami dynastycznymi.

Kto zwyciężył???

Niestety interes obcych mocarstw.

Polska stała się narzędziem w rękach sąsiadów, którzy jeszcze walczyli między sobą, ale już niebawem mieli się porozumieć (w roku 1772, 1793 i 1795).

Dziś, po 300 latach, musimy pamiętać o tamtych dniach, by już nigdy brat nie podniósł ręki na brata. Niezgoda rujnuje - o tej oczywistej prawdzie nie wolno nam zapominać. Żyjemy w wolnym kraju, ale ta wolność nie jest zadana, o nią należy ciągle zabiegać. Interesy kraju, ogółu obywateli muszą być wartością najwyższą. Demokracja i działania poszczególnych partii politycznych mają służyć jednemu naczelnemu celowi, budowie silnego, zasobnego państwa i pomyślności jego wszystkich obywateli.

Jerzy Zakrzewski