15.03.2007 r.

"Ślady przeszłości"

   Uczniowie poszukują w swojej okolicy ciekawych obiektów, poznają ich historię i podejmują się opieki nad nimi - tak w ogromnym skrócie można przedstawić założenia programu edukacyjnego ogłoszonego przez Centrum Edukacji Obywatelskiej, a zatytułowanego ŚLADY PRZESZŁOŚCI - uczniowie adoptują zabytki.
   Do udziału w projekcie zgłosił się także Zespół Szkół Szkoła Podstawowa nr 2 i Gimnazjum nr 2 im. J. Piłsudskiego w Koniecpolu.
   Pierwszym krokiem, jaki uczyniliśmy, był wybór przez młodzież zabytku. Wspólnie postanowiliśmy zbadać przeszłość i otoczyć opieką Pałac Potockich (Zamek Koniecpolskich) W ramach projektu, uczniowie podejmują różnego rodzaju działania artystyczne i edukacyjne, skierowane do rówieśników oraz dorosłych współmieszkańców miejscowości i regionu, o których sukcesywnie będziemy informowali społeczność koniecpolską. Program umożliwi uczniom spotkanie z historią bliską, spotkanie z ich "małą Ojczyzną". Koordynatorami projektu są nauczyciele języka polskiego - Edyta Bukowska oraz historii Bożena Stypka i Piotr Gęsikowski.

870 lat Chrząstochowa - Koniecpola

   Na mapie Polski ziemie nad Pilicą zajmują szczególne miejsce w sercach koniecpolan. Dorobek duchowy i materialny wielu pokoleń uczynił z niej miejsce urokliwe. Dzisiaj, kiedy tak często pojawia się termin edukacja regionalna, można śmiało stwierdzić, że tutaj na prawym i lewym brzegu Pilicy, edukacja ta realizowana jest od lat. Różne były koleje losu naszej miejscowości, która była świadkiem wielu wydarzeń historycznych i choć zmieniały się rządy, opcje polityczne, to w tym miejscu żyli ludzie, którzy nie opuszczali swojej ojcowizny. Pomnażali i wzbogacali dorobek kulturowy tej ziemi, z której wywodzą się rody Potockich czy Koniecpolskich.
   Dnia 24 października odbyła się uroczystość poświęcona 870 rocznicy powstania Chrząstowa i Koniecpola. Uroczystość tym ważniejsza, że w dobie powszechnej globalizacji, wiadomości na temat przeszłości własnej miejscowości stają się sprawą pierwszorzędną. Organizatorami obchodów byli: Burmistrz Miasta i Gminy Koniecpol, Towarzystwo Przyjaciół Koniecpola, Gimnazjum nr 2 im. J. Piłsudskiego w Koniecpolu oraz miejscowy Dom Kultury.

   Mieszkańcy wysłuchali referatu pani Agnieszki Sobalak "Zarys dziejów Chrząstowa i Koniecpola do końca XIX wieku" oraz obejrzeli spektakl literacko - historyczny autorstwa p. Edyty Bukowskiej i p. Bożeny Stypki zatytułowany "Współczesna podróż z Tobą do przeszłości i przyszłości Koniecpola" przedstawiający dzieje Chrząstowa i Koniecpola.

   Uroczystości towarzyszyła wystawa fotograficzna autorstwa p. Bożeny Stypki i p. Małgorzaty Gołębiowskiej zatytułowana "Chrząstów w starej fotografii", a przyświecały jej słowa kardynała Karola Wojtyły "Przecież każdy z nas nosi w sobie dziedzictwo - dziedzictwo, na które pracowały pokolenia".


Obchody 870 lecia powstania Chrząstowa rozpoczęły promowanie Koniecpola wśród mieszkańców naszego regionu.
9 października 2007 r. w Urzedzie Miasta i Gminy zorganizowana została wystawa "Dzieje Chrząstowa i Koniecpola - Koniecpol w starej fotografii, rysunku i poezji".

V Gminny Konkurs Historyczny "Czy znasz historię Koniecpol"

Po raz kolejny uczniowie Koniecpolskich szkół zmagali się z historią naszego miasta. 17 stycznia 2007 roku w Zespole Szkół nr 2 im. Józefa Piłsudskiego odbył się Gminny Konkurs Historyczny pt. "Czy znasz historię Koniecpola".

Patronat nad konkursem objął - tak, jak co roku - Burmistrz Miasta i Gminy Józef Kałuża Było to już piąte spotkanie, a więc jubileuszowe, w którym uczniowie SP nr 1, SP nr 2, SPw Rudnikach, SP w Starym Koniecpolu oraz Gimnazjum nr 1 i 2 próbowali swoich sił, odpowiadając na pytania dotyczące przeszłości Koniecpola. Organizatorzy konkursu - Bożena Stypka, Agnieszka Sobalak i Piotr Gęsikowski przygotowali szereg ciekawych i różnorodnych konkurencji.

Obecnością swoją zaszczycili imprezę Prezes Towarzystwa Przyjaciół Koniecpola pani Danuta Zawadzka, Burmistrz Miasta i Gminy pan Józef Kałuża oraz Zastępca Burmistrza

w kategorii szkoły podstawowej :

1. miejsce - Agata Kmiecik kl. III b
2. miejsce - Marcin Suliga kl. II b
3. miejsce - nie przyznano

Wyróżnienie Angelika Leśniak kl. III a

1. miejsce - Jakub Stypka kl. V a
2. miejsce - nie przyznano
3. miejsce - nie przyznano

1. miejsce - Sylwia Żaczkiewicz kl. III a
2. miejsce - Mikołaj Sygit kl. I b
3. miejsce - Jakub ślęzak kl. I b

Edyta Bukowska

Gimnazjum nr 2 im. J. Piłsudskiego w Koniecpolu

Poniżej zamieszczamy tekst legendy.

Sylwia Żaczkiewicz

"Poczwara"

      Zdarzyło się to wszystko w drugiej połowie szesnastego wieku, kiedy pewna część ludności kraju polskiego nadal pogrążona była w przekonaniu, iż gdzieś istnieje ten świat. Tajemniczy świat smoków i Smokogromców, którzy je ujarzmiają. (Przynajmniej wtedy, kiedy mają dobry humor; ponoć Smokogromcy najczęściej po prostu zabijają poczwary i zostawiają po sobie spalone chaty, zrównane z ziemią pola i rozniesione na cztery strony świata szczątki. Niekoniecznie smocze.) Świat magii i Magów, złych czarów i jeszcze gorszych czarownic oraz małych demonów z mniejszymi pomocnikami - chochlikami. Świat, w którym zawsze można spodziewać się tego, co niespodziewane. Ludzie owego okresu tego właśnie się spodziewali. To znaczy - spodziewaliby się, gdyby oczywiście ich chłopskie rozumy mogły to wszystko ogarnąć.
      W tamtych czasach pewna część ludności kraju polskiego nadal pogrążona była w przekonaniu, iż gdzieś istnieje inny świat. Cóż. Mieli rację.
      Nie od dziś wiadomo, że Magia panuje na świecie. Oczywiście tylko tym magicznym, nie zwykłym. Zwykły świat to ten, gdzie włada całkiem inna królowa, a nie jest ona ani odrobinę podobna do Magii. Ta królowa zwykłego świata to Fizyka. Jej królestwo jest pełne twardych zasad, wszędobylskiej logiki, granic rzeczywistości, które ostro wyznaczają racje bytu oraz całych ton zdrowego rozsądku, będącego nieodłączną częścią życia u ludzi zwykłego świata. Tak nieodłączną jak kruszonka na świeżym cieście. Po prostu musi tam być i pilnować, czy ktoś aby nie przekracza krawędzi dwóch królestw.
      Magia natomiast to całkowite przeciwieństwo Fizyki. Nie łączy ich niemal nic, naturalnie oprócz tego, że są siostrami.
      Magia jest królową, przy której nie ma miejsca na różdżki i formułki zaklęć (co oczywiście nie dociera do niektórych ludzi, przez co na każdym kroku można się spotkać z procesem jakiejś czarownicy i widowiskowym spaleniem na stosie tylko za to, że piosnka, jaką podśpiewywała przy wyrabianiu chleba, brzmiała jakoś niezwykle). Opiera się ona na sile umysłu i uczuć. Wolna niczym ptak, kieruje się instynktami i przybywa, kiedy czuje się potrzebna, ucieka spłoszona, chowając się w głębokich czeluściach, a będąc zagrożona, atakuje. Bo Magia jest nie tylko ułatwieniem życia dla leniwych Magów czy podstępnych czarownic. Ona, przybywając wraz z wiatrem o poranku, niesie ze sobą tchnienie innego życia. A potem, wieczorem, kiedy zmęczeni ludzie kładą się spać, odchodzi. Ucieka, chowając się za horyzontem wraz z zachodzącym słońcem, by pomagać ludziom po drugiej stronie. Tam, gdzie wstaje nowy dzień. Dobra królowa, która troszczy się o swych poddanych. Nikt nie może nią rządzić, zniewolić jej ani oswoić. Można tylko korzystać z tego, co ona sama oferuje.
      Nie wyklucza to jednak faktu, że zarówno leniwi Magowie jak i podstępne czarownice znaleąli sposób, żeby korzystać z Magii trochę bardziej niż się powinno.
       Aleksander Koniecpolski, pan dwóch siedzib (jednej - rodowej w Chrząstowie - do której przyznawać się było mu niejako trudniej, a także drugiej - całkiem swojej, położonej w Ruściu na rzeką Nieciecz - do której przyznawania się zastrzeżeń większych nie żywił), był dobrym człowiekiem. I rozsądnym, i inteligentnym, a i ponoć dość majętnym by pierwszy lepszy gagatek za mądrego go uznawać musiał. Wszak nie przystoi żeby dziedzica z porządnie wypchaną sakiewką od głupców wyzywać! Z pozoru więc nic mu zarzucić nie było można. Ale tylko z pozoru. Aleksander Koniecpolski miał bowiem jedną miłość ogromną, do której serce jego pałało uczuciem gorącym i nadludzko silnym, a każda wolna chwila wypełniała się zaraz myślami o niej. Aleksander kochał smoki. Nie, żeby miłował same poczwary te straszne, co to, to nie. Któż mógłby się pokusić o pokochanie tych pysków koniopodobnych, tych łapsk zakończonych długimi pazurami o mocy rażenia przekraczającej moc uderzenia dobrego oręża rycerskiego, albo tych skrzydeł skórzanych, oślizgłych i błyszczących jakby się w łoju z dzikiego zwierza wytarzały? Tylko jakiś wariat kompletny, któremu brak klepki piątej, a może i czwartej. Aleksander nie był z takich, co swoje uczucia w smoczych kreaturach pokładają. On po prostu chciał zostać Smokogromcą! Mieć solidną kuszę z bełtami wielkości chłopskiego cepa, skórzany pas z ostrzami na każdą okazję, kolczugę twardości kryształu, no i srebrne kule. I groty w strzałach też srebrne. I jeszcze może srebrną tarczę. (Wszakże niewiadomo, kiedy przyjdzie zmierzyć się z jakimś wampirem czy wilkołakiem! Różnie to bywa, nawet Smokogromcy nie mogą być pewni, że jakaś maszkara nie zaczai się gdzieś na nich i nie pożre, nie bacząc na to, czy Smokogromca akurat ma przerwę obiadową, czy wypełnia niebezpieczną misję w celu uratowania społeczeństwa przed potworem ziejącym ogniem.)
      Ale, jak świat światem, a smoki smokami, tak i szlachcicowi Smokogromcą zostać nie przystawało. Hańba to dla rodu, że syn zdrowy, silny i mądry, a monstra idzie ubijać, zamiast bale w zamkach wyprawiać i ożenku dobrego dla przyjaciół swych szlachetnych szukać. Cierpiał z tego powodu Aleksander przeraźliwie, co i rusz wzdychając żałośnie, i do lasu na wędrówki samotne się wybierał, by nad losem swoim przygnębiającym podumać, a i na niego po trosze poprzeklinać pod nosem. Krążyła wtedy po Chrząstowie bajęda, jakoby smok żył w lesie pobliskim, w małej grocie pod równie niewielką Górą Trzech Wiedźm i Jednego Maga (do dziś nikt nie potrafi stwierdzić dlaczego góra ta tak się nazywała. Jeden patrycjusz znad Warty, twierdził kiedyś, że było to miejsce przeklęte, gdzie sobie i te Trzy Wiedźmy i ten Mag zloty urządzali, co zostało skwitowane jedynie wzruszeniem ramion, gdy bogacz zażądał zrównania góry z ziemią. Kto by bowiem chciał burzyć górę wiedźm a także Magów i tym samym na ich zemstę magiczną się narażać?). Złe to miało być smoczysko, o zębach ostrych i do zabijania skorych, o paszczy potężnej i o łuskach na cielsku całym. Ile w tym prawdy - trudno stwierdzić. Kilku odważnych poszło walczyć z potworem i może mogliby opowiedzieć o nim coś więcej, gdyby nie to, że już nigdy nie mieli okazji do powiedzenia czegokolwiek. Nie wrócili, ot i wszystko, zostali pewnie pożarci przez poczwarę. Smokogromcy też tam się zapuszczali i - jak się można łatwo domyśleć - również nie wracali. Czy było to spowodowane pożarciem, śmiercią ze strachu (a i takie się ponoć zdarzały), czy może wstydem, że mimo ich wysiłków smok dalej żyje - niewiadomo. Wiadomo za to, że dosyć młody wtedy jeszcze Aleksander Koniecpolski męczył się strasznie, żyjąc ze świadomością, że nie będzie mu dane ze smokiem spod Góry Trzech Wiedźm i Jednego Maga się zmierzyć. Żył więc spokojnie między dwiema swoimi siedzibami, jeżdżąc od jednej do drugiej, za każdym razem przezwyciężając pokusę, aby podczas podróży zboczyć ze szlaku przejazdu i do smoka zajść z wizytą. I żyłby tak pewnie dalej, wciąż pastwiąc się nad sobą, gdyby nie normalny przypadek. Ot, taki jakich wiele chodzi po ludziach, nie zwracając uwagi czy to chłop, czy królewicz o krwi błękitnej.
      Bo Aleksander nie był jedynym, którego świadomość istnienia smoka tak przygniatała. Podobnie rzecz się miała jeszcze u kilku osób, tyle że nie były one zainteresowane zabijaniem smoka. Nie, im chodziło przede wszystkim o górę. A raczej pagórek. A może i nawet ... pagórzątko? Góra Trzech Wiedźm i Jednego Maga była rozmiarów tak nikłych, że mało które dziecko miałoby problem z dostaniem się na jej szczyt. Bo wzniesienie mające raptem niewiele ponad pięćdziesiąt stóp nie mogło sprawiać problemów. To znaczy nie mogłoby, gdyby nie fakt, że całe było obłożone magią. Od podnóża po wierzchołek, wszędzie silne pole magiczne, runy chroniące, zaklęcia wewnętrzne i zewnętrzne, a nawet amulety poukrywane wśród listowia. No bo co za jędza chciałaby, żeby jakiś niepożądany gość zawitał na górę podczas zlotu? Góra Trzech Wiedźm i Jednego Maga była najlepszą twierdzą w okolicy i niech się schowa cała Jasna Góra razem ze swoimi zabezpieczeniami! Na szczyt tej góry nie mógł wejść żaden śmiertelnik, przede wszystkim dlatego, że o swojej śmiertelności mógł się tam dowiedzieć bardzo szybko. I dość boleśnie. Problem polegał na tym, że mieszkańcy owej góry nie wzięli pod uwagę nieśmiertelników. Nie pomyśleli, że na Górę dostać się może ktoś, kto posiada magię silniejszą niż zaklęcia i runy. A smoki - o zgrozo! - takie właśnie były. Ni to bestie barbarzyńskie, ni to inteligentne magiczne stworzenia. Po prostu smoki.

Straszna to była bestyja! Kły miała ogromne i ostre jak iglice, a szczęki potężne i silne. Zielone cielsko pokryte było łuskami, z których w niewielkich odstępach wyrastały kolce. Pazury zakrzywione, czerwone najprawdziwszą czerwienią krwi, zdatne tylko do zabijania przez rozrywanie zbroi jakich rycerskich. Upiorny był to widok dla Aleksandra. Najbardziej przerażające były zaś rozmiary smoka, do niczego innego nie podobne. Żaden inny smok nie ma przecież niewiele ponad metr wzrostu.
      Aleksander nie ścierpiał takiej presji.
      Zemdlał.
      Kiedy się obudził nie potrafił powiedzieć, gdzie się znajduje. Przynajmniej do chwili, w której zobaczył zielony materiał baldachimu swojego łoża. Rozejrzał się niespokojnie, wypatrując, czy poczwara nie przyszła za nim (z nimi nigdy nic nie wiadomo!). Poczwary jednakże z nim nie było. Było za to mnóstwo złota w monetach obcego nominału. I wiadomość: "Buduj zamek".
      Co by dużo nie mówić - Aleksander smoka pokonał. Może i nie w krwawym boju, a i bez wyczynów chwalebnych. Najważniejsze, że smoka później już nikt nie widział, a on fundusze na zamek pokaźne dostał. Mówi się, że maczał w tym palce jeden taki Mag, co na sabaty chciał przylatywać i tam dzikie harce z magią wyprawiać. Mogło i tak być, bo przecież Magowie to ludzie są niezrozumni dla śmiertelników i nawet pan patrycjusz znad Warty znać jego pobudek nie mógł. Aleksander zaś - jak każdy niedoszły bohater - zamek wybudował. I cóż, że na starość dopiero? Najpierw się musiał wyszaleć porządnie i bale powydawać, na których ożenku dobrego dla swych przyjaciół szukał. A smok? Smok odleciał sobie, boć nie będzie w grocie siedział, z której jakie stwory nieziemskie miejsce własne do spania urządzają! Jak nie jeden, to drugi, atrakcje turystyczną sobie widać w jego domu znaleąli. Ostatni, ubrany niczym wysłannik z czeluści piekieł i odmętów szatańskiej mocy goblinów, wypełnił czarę. Zamieszkał więc smok w okolicach Olsztyna, gdzie teren wystarczająco górzysty i skalny był, by żaden dziwny jegomość snu nie zakłócał.
      Co się zaś tyczy Góry Trzech Wiedźm i Jednego Maga, to ten sam pan, co zamek swój rodowy poprzez zabijanie smoków zdobył, jamę we wnętrzu zakopał, Górę o dobrych kilka stóp skrócił, a potem przechrzcił ją na Wzgórze św. Antoniego. Jak to mówią, strzeżonego pan Bóg strzeże!

KONIEC

       Dawno dawno temu Aleksander Koniecpolski wybudował w Koniecpolu piękny zamek murowany. W zamku tym mieszkał najbardziej znany z Koniecpolskich, hetman Stanisław Koniecpolski.
      Stanisław Koniecpolski miał ukochaną córkę Magdalenę. Magdalena była bliźniaczą siostrą zmarłego w czasie porodu Andrzeja. W czasie tego porodu zmarła też jej mama Katarzyna Żółkiewska. Zanim zmarła powiedziała Stanisławowi Koniecpolskiemu, że niech nikomu nie mówi o Magdalenie i że musi znaleźć dzwoneczek, żeby uratować córkę.
      Koniecpolski nie wiedział o co chodzi żonie, ale obiecał że będzie się opiekował Magdaleną. O Magdalenie nikt nie wiedział, tylko jedna służąca, która się nią opiekowała. Magdalena była bardzo piękna, ale nie mówiła. Stanisław Koniecpolski bardzo się tym martwił i ciągle myślał o jaki dzwoneczek chodziło żonie.
      Magdalena razem z służącą mieszkała w baszcie. W ciągu dnia się bawiła, a nocą spacerowała po parku. Stanisław Koniecpolski często ją odwiedzał , ale miał dużo pracy.
      Pewnego dnia Koniecpolski pojechał na wojnę. Kiedy był na wojnie to dostał się do niewoli. Był w niej trzy lata. W czasie niewoli bardzo się martwił o córeczkę, co robi , czy nie jest jej smutno, czy nie tęskni za nim. Martwił się o jej przyszłość. Bo jaki bogaty pan będzie chciał za żonę niemówiącą dziewczynę. Przysiągł wtedy, że jak tylko uda mu się wrócić do domu to zbuduje piękną świątynie. Może wtedy Magdalena przemówi.
       W niewoli spotkał starego Turka, który powiedział mu, że ma coś bardzo cennego dla córki. Koniecpolski się zdziwił skąd Turek wie że on ma córkę. Ale stary Turek tylko się uśmiechał i sprzedał Stanisławowi Koniecpolskiemu stary, zniszczony dzwonek. Wtedy Koniecpolskiemu przypomniały się słowa żony o dzwoneczku. Koniecpolski złościł się bardzo, że dał się oszukać staremu. Że za dużą sumę pieniędzy sprzedał mu stary dzwonek, który jeszcze do tego nie dzwonił. Ale Turek, już nic nie powiedział, tylko kiwał głową i się uśmiechał.
      Kiedy wreszcie wrócił z niewoli do domu, płakał z radości że zobaczył swoją córeczkę zdrową i taką dużą. Miał już siedem lat i była jeszcze piękniejsza. Nie miał dla nie żadnego prezentu więc dał jej dzwoneczek, który kupił od Turka. Magdalena bardzo się ucieszyła z prezentu. Kiedy poruszyła dzwoneczkiem wydał on piękny dźwięk. Koniecpolski bardzo się zdziwił, bo przecież dzwonek nie dzwonił. Kiedy dzwonek dzwonił Magdalena zaśmiała się głośno i zaczęła mówic. Koniecpolski zaczął płakać ze wzruszenia i zrozumiał dlaczego Turek mówił że jest to dar dla jego córki. Zrozumiał też dlaczego Turek przestał mówić. Dzwonek był zaczarowany, dawał moc mówienia. Każdy kto nim dzwonił mówił, a gdy przestawał dzwonić i właściciel dzwonka nie mówił.
      Magdalena ciągle bawiła się dzwonkiem, i opowiadała tacie piękne historie. Koniecpolski był bardzo szczęśliwy, że jego piękna córeczka, jest taka wesoła.
      Magdalena trzymała dzwonek w złotej skrzyni. W skrzyni trzymała też młynek, który był własnością jej mamy. Magdalena pilnowała tych swoich skarbów, i bardzo bała się by nikt ich nie ukradł.
      Pewnego razu do baszty zakradł się zły Jaś. Słyszał jak ludzie mówili, że w baszcie mieszka jakaś młoda panna i pilnuje skarbów. Jaś zakradł się nocą kiedy Magdalena i służąca spały. Zobaczył złotą skrzynię i ją zabrał. Magdalena obudziła się, ale nie mogła krzyknąć . Zanim obudziła służącą chłopak uciekł.
      Kiedy uciekał przez park, skrzynka się otworzyła i dzwoneczek wyleciał na trawę. Jaśka bardzo szybko złapano, ale dzwoneczka nie odnaleziono. Magdalena bardzo płakał. Płakała bezgłośnie wiele dni. Płakała tak, że za zamkiem powstał ogromny staw. Z żałości za dzwoneczkiem Magdalena rozchorował się i umarła. Stanisław Koniecpolski zamknął Jaśka w lochu i powiedział, że jeżeli dzwoneczek się nie odnajdzie to przestaną istnieć Koniecpolscy, i Koniecpol też nie będzie już taki piękny i znany.
      Tak też się stało. Nikt nie znalazł dzwoneczka, a zamek i Koniecpol w niedługim czasie przeszły w ręce Walewskich. Stało się to po śmierci ostatniego z rodu Jana Koniecpolskiego.
      Dopiero po II wojnie światowej, w czasie odbudowy zamku odnaleziono dzwoneczek. Został on umieszczony w gablotce w pałacu. Po odnalezieniu dzwoneczka, Koniecpol zaczął rozkwitać. Stał się małym ale bardzo ładnym miasteczkiem. Sprawdziły się słowa Stanisława Koniecpolskiego. Kiedy znajdzie się dzwoneczek, Koniecpol będzie piękny i znany. Bo ten kto nie słyszał o Koniecpolu, to znaczy że nie czyta książek.

Jakub Stypka
klasa 5a
Zespół Szkół
Szkoła Podstawowa nr 2

Legenda "Dziadunio"

I.

    Przed wielu, wielu laty, tam, gdzie dziś stoi pałac chrząstowski, rozciągał się folwark hr. Henryka Potockiego. Włości Potockich to duży folwark. Obejmował Borki, Magdasz, młyn, okoliczne łąki, grunty nad Białką oraz las od strony Koniecpola Starego. Sędziwy hrabia Potocki - "Dziadunio" zawsze rano objeżdżał swój majątek, gospodarskim okiem doglądał wszystkiego sam. Z zadowoleniem patrzył na rosnące łany zbóż, na ludzi pracujących na polach. Z tym pogadał, tu zajrzał. W folwarku mówiono, że dobry z niego gospodarz. Czasami do pałacu wracał dopiero na obiad. Nieraz zamykał się w swoim pokoju z miską orzeszków laskowych z miodem i czytał.

    Przy pięknej pogodzie często spacerował po parkowych alejkach, pełnych wielkich drzew, klombów i kwiatów. Siadał wtedy w cieniu drzew i obserwował bawiące się dzieci nad wodą. Kanał -"wykopanka"- płynący za pałacem był bezpiecznym miejscem do kąpania. Rosły tu piękne wierzby, dookoła było wiele starych drzew. Doskonałe miejsce do dziecięcych zabaw. Dzieci uwielbiały tu się bawić. Krzyki i śmiechy rozchodziły się po całym parku, a przestraszone wiewiórki i ptaki uciekały w popłochu.

    Była piękna pogodna noc. Nad pałacem mocno świecił księżyc, oświetlając drogę do zamku. "Dziadunio" jak zawsze spacerował po okolicy. Lubił takie samotne spacery. Tym razem postanowił pójść do karczmy. Kiedy tam dotarł, było już późno. Czas szybko płynął i "Dziadunio" musiał wracać. Chcąc skrócić sobie drogę,szedł przez "Więzy".
Kiedy dochodził już do pałacu, usłyszał jakieś dziwne odgłosy; jęki, krzyki dochodzące od strony fosy. Zatrzymał się, ciarki przeszły mu po plecach. Odgłosy nasiliły się jeszcze bardziej. Przestraszony schował się za rosnące na brzegu krzaki i ......wpadł do kanału. Zastygł w bezruchu. Zza brzóz i wierzb, rosnących nad kanałem, z wody wynurzyły się jakieś niewyraźne postacie. Zaczęły wykonywać dziwne ruchy w wodzie. Były nienaturalnie skulone, wydawały jakieś dźwięki.
Dobrze przestraszony zaczął rozglądać się dookoła, szukając pomocy.
- Co teraz począć? Mówił sam do siebie. Dookoła żywej duszy. Nagle przy oficynie zauważył znaną postać. Wytężył wzrok. To Antek, syn młynarza.
- Antek, prędzej - krzyknął hrabia.
- Kto? tam? - Kogo to po nocy nosi? - zapytał Antek.
- Prędzej, prędzej! - ponaglał "Dziadunio" stojący po pas w wodzie.
- Nie gramol się, gamoniu. Prędzej!- wołał hrabia
- Boże miły! Toż to hrabia. Co hrabia tu robi?
- Pomóż mi się wydostać stąd.
Hrabia pośpiesznie opowiedział Antkowi, co się wydarzyło.
Kiedy wydostał się już na brzeg, nie myśląc już o całym zdarzeniu, szybkim krokiem podążał w kierunku pałacu. Po drodze Antek drżącym głosem szeptał:
- Wie hrabia, że to mogły być duchy. Tatuś powiadali, że w parku od dawna straszy.Opowiadał mu to ojciec, a ojcu mój dziadek.
- Ca ty gadasz Antek! - mówił coraz ciszej hrabia.
- Mówiło się, że dawny właściciel, hetman Stanisław Koniecpolski, używał do przeprowadzenia kanału - "wykopanki" jeńców, których przywiózł spod Smoleńska.
- A kanał ten długi, biegnie przecież od rzeki Pilicy aż do zamku. Wielu z nich zmarło, podczas prac przy budowie kanału, a ich ciała po dziś tam spoczywają.
Antek szedł przodem, "Dziadunio" kilka kroków za nim. Nie rozmawiali ze sobą. Hrabia raz za razem oglądał się za siebie. Kilka kroków przed pałacem stanął, popatrzył na Antka i powiedział trochę z niedowierzaniem. Więc powiadasz, że to duchy jeńców, uśmiechnął się hrabia.

III.

Biografia:

1. Taduusz Nowak, "Historia Koniecpola".
2. Ks. Stanisław Okamfer, "Kościelne Dzieje Parafii Koniecpol".
3. Aleja Chrząstów 1914 r. zdjęcie p. Balcerowicza.
4. Jadwiga Borowska - Antoniewicz, "Dawna architektura Częstochowy i regionu w ikonografii XVII - XX w".

Koniec

Mikołaj Sygit
kl. I B

     Dawno, dawno temu, gdy nie było jeszcze miejscowości Koniecpol, a na obecnych ziemiach Koniecpola znajdowała się miejscowość Chrząstów, dwóch mieszkańców Chrząstowa wybrało się na polowanie do pobliskiego lasu. Gdy kilka godzin wędrowali leśnymi ścieżkami i nie mogli upolować żadnej zwierzyny, postanowili odpocząć. Nagle jeden z nich zauważył wielką bryłę żelaza. Pomyśleli, że do nowopowstałej osady może przydać się żelazo. Jeden z mężczyzn postanowił wrócić do wioski i zapytać miejscowego kowala, czy żelazo będzie mu do czegoś potrzebne. Kowal powiedział, że ma wystarczającą ilość metali na potrzeby wioski, ale stwierdził, że w Chrząstowie powinien się znajdować dzwon informujący ludzi o niebezpieczeństwach i ważnych wydarzeniach. Myśliwy wziął sobie do pomocy kilku mężczyzn i wrócili do lasu po cenny metal. W lesie odszukał swojego przyjaciela, obok którego leżało bardzo wiele upolowanych zwierząt. Gdy jeden z myśliwych opowiedział drugiemu pomysły kowala, mieszczanie zaczęli zabierać kamień do osady. Dwóch myśliwych, wracając do osady, rozmawiało dużo o upolowanych zwierzętach.
     - Wędrowaliśmy tędy od rana i nie mogliśmy upolować nawet małego zająca, a ty w ciągu kilku minut upolowałeś tyle zwierzyny. Na to odparł drugi -Nie wiem, jak to się stało. To niesamowite. Myśliwy się nie mylił - to było niesamowite.
     Gdy wrócili do osady z upolowaną zwierzyną i żelazem, odbyła się narada, co zrobić z bryłą. Kowal zaproponował, aby przetopić bryłę i odlać z niej dzwon informujący mieszkańców o ważnych wydarzeniach i ewentualnych niebezpieczeństwach. Nie wszystkim podobał się ten pomysł, ale jednak zapadła decyzja o przetopieniu żelaza i odlania z niego dzwonu. Bryła była ogromna i bardzo dużo ludzi pracowało przy jej przetopieniu. Kowal czuwał nad całym procesem przetopienia i odlania dzwonu. Gdy praca nad dzwonem została zakończona, został on umieszczony w centrum osady. Był on wielki i bogato zdobiony. Gdy pierwszy raz wydobył się z niego dźwięk, był tak donośny, że ludzie z pobliskich osad przybiegali, aby zobaczyć, co się dzieje. I tak przez wiele, wiele lat dzwon znajdował się w centrum osady, oznajmiając mieszkańcom o ważnych wydarzeniach...

Rok 1443.

     Pewnego spokojnego dnia, gdy większość mieszkańców osady jeszcze spała, po osadzie zaczął się rozchodzić dźwięk dzwonu. Mieszkańcy wstali z łóżek i pobiegli w stronę dzwonu, aby zobaczyć, kto i w jakim celu dzwoni. Okazało się, że na dzwonnicy nie ma żadnego dzwonnika. Ludzie w panice szukali dzwonnika i znaleźli go w jego chacie. Dzwonnik jeszcze spał. Gdy został obudzony, zdziwił go znajmy dźwięk dzwonu. Mieszkańcy osady pytali dzwonnika, dlaczego użył dzwonu.
- Nie byłem w dzwonnicy - odpowiadał dzwonnik.
Ludzie zastanawiali się, kto inny mógł dostać się na wieżę z dzwonem.
- Tylko ja posiadam klucze do dzwonnicy - odpowiedział dzwonnik.
Mieszkańcy zdziwieni odpowiedziami dzwonnika udali się do dzwonnicy, aby sprawdzić, czy jakieś dziecko nie wkradło się do dzwonnicy. Wieża była pusta... Nie było nawet śladów jakiegokolwiek włamania. Ten fakt bardzo zdziwił wszystkich mieszkańców. Dzień trwał dalej. Mijały godziny, a dzwon nie przestawał bić. Gdy zapadał już zmrok mieszkańcy byli bardzo zaniepokojeni dziwnym zachowaniem dzwonu. Wtedy trzech najsilniejszych w osadzie mężczyzn próbowało za pomocą lin zatrzymać dzwon. Jednak nie udało im się to... Dzwon bił cała noc, aż do rana, gdy w osadzie pojawił się posłaniec z wiadomością o nadaniu praw miejskich osadzie. Wtedy mieszkańcy zrozumieli, co dzwon chciał im oznajmić, ale dalej nie wiedzieli, kto wczorajszego poranka zabił w dzwon. I tak dzwon służył mieszkańcom przez kolejne lata.

Rok 1737.

      Chrząstów przerodził się w miasto - Koniecpol. Ludzie żyli spokojnie. W mieście były organizowane jarmarki. Wiele ludzi sprowadzało się do Koniecpola. W mieście wiele się zmieniło. Ale dzwon dalej stał na swoim miejscu, służąc ludziom.
     Pewnego dnia w mieście znów zabił dzwon. Gdy mieszkańcy poszli do dzwonnicy, nie było tam dzwonnika. Tylko jeden starzec pamiętał ten dzień, gdy w 1443 roku dzwon odezwał się bez dzwonnika. Tą osobą był myśliwy, który w 1441 roku znalazł bryłę, z której został odlany dzwon. Był on już bardzo, bardzo stary. Mieszkańcy Koniecpola nie wiedzieli, dlaczego dzwon bije. Gdy w mieście panowała ogólna panika spowodowana niewyjaśnionym zachowaniem dzwonu, na główny plac miasta wyszedł starzec, który nie wiedzieć w jaki sposób przeżył ponad 300 lat. Opowiedział mieszkańcom historię sprzed ponad 300 lat,gdy dzwon zabił bez dzwonnika, oznajmiając ludziom nadanie praw miejskich. Niestety, nikt nie słuchał staruszka i większość mieszkańców wyśmiewała go. Mieszkańcy szukali rozwiązania zagadki dzwonu. Jeden z mieszczan przyprowadził starego cudotwórcę. Jednak i on nie potrafił wyjaśnić sprawy magicznego dzwonu. Mieszkańcy nie mogli już znieść hałasu, jaki wywoływał dzwon.
     Pewnego dnia dzwon przestał bić... Rozpoczęła się susza, głód i epidemia ciężkich chorób. Ludzie zrozumieli, co chciał im oznajmić dzwon. Niestety, epidemia była straszna, większość ludzi zginęła. Nie wiadomo, w jaki sposób starzec-myśliwy przetrwał epidemię i suszę.

Rok 1754.

     Zakończyły się lata głodu i chorób. Ludzie znów żyją spokojnie. Jednak dzwon znów się odzywa. Tylko niektórzy mieszkańcy przeżyli ciężkie lata, jednak opowieści o dziwnych zachowaniach dzwonu przechodzą z pokolenia na pokolenie. Gdy dzwon znów bił bez dzwonnika, ludzie wiedzieli, że coś się wydarzy. Mieszkańcy nawet nie próbowali uciszyć dzwonu. Wiedzieli, że to nie jest możliwe.
     W końcu dzwon zamilkł, ale nie został on uciszony przez ludzi. Wraz z dzwonem umilkł śmiech i radość mieszkańców. Teraz było słychać tylko odgłosy paniki i krzyki. Dzwon został uciszony przez pożar. Ogromny pożar, który niszczył wszystko, co spotkał na swej drodze. Wraz z dzwonem umilkło serce starego myśliwego, dzięki któremu w Koniecpolu znalazł się dzwon. Magiczny Dzwon już nigdy nie zabił...

18.04.2007 r.

Szanowni Państwo!

Przekazujemy Państwu efekt następnego zadania wykonanego przez uczniów pracujących w realizacji projektu "Ślady przeszłości" . Tym razem są to wywiady z ludźmi, którzy mieli bezpośredni kontakt z rodziną Potockich. Pracą uczniów kierowały panie Edyta Bukowska i Bożena Stypka. Zapraszamy do czytania...

Wywiady z pracownikami Państwa Potockich

Wywiad przeprowadziła Olga Ciastko z panem Stanisławem Krzywańskim, który pracował u hrabiego Pawła Potockiego syna Henryka i Julii.

• Ja: Jak pan właściwie trafił do pracy u państwa Potockich?

• Pan Stanisław: Po skończeniu szkoły podstawowej w 1943 r. poszedłem do terminu do hrabiego Potockiego. W majątku p. Potockich skierowano mnie do mistrza stolarskiego Józefa Mirasia. Pod jego kierunkiem uczyłem się jako stelmach i kołodziej do 1945r. Paweł Potocki pokrywał koszty nauki. Po przyjęciu mnie na okres nauki hrabia wpisał mnie do cechu.

• Ja: Jaką pracę tam pan wykonywał?

• Pan Stanisław: Tam się robiło różne prace, remonty powozów, koła, orczyki, dyszle do wozów, okna. Wszystkie roboty, które były tam potrzebne, się wykonywało.

• Ja: Jacy byli państwo Potoccy? Czy byli oni dobrymi pracodawcami?

• Pan Stanisław: Ja uważam, że tak, że byli oni dobrzy ludzie. Litowali się nad biednymi. Jak tam ktoś coś przeskrobał, to mu darowali. Moim zdaniem byli dobrymi ludźmi.

• Ja: Jak wynagradzali ludzi, którzy u nich pracowali?

• Pan Stanisław: Taki pracownik stały dostawał 10 złotych miesięcznie i ordynaria 12 metrów żyta, 2 metry pszenicy, metr jęczmienia i tonę ziemniaków. No i w tym jeszcze wychodził opał, drzewo i tzw. "kupki" chojnowe. Na zimę drewno opałowe.

• Ja: Czy widział pan jak i co jedli?

• Pan Stanisław: Nie, tego nie widziałem, w kuchni nie byłem.

• Ja: Mieli osobne kuchnie, czy wspólne z pracownikami?

• Pan Stanisław: Mieli osobno. Osobno była kuchnia dla pracowników i osobno kuchnia dla hrabstwa. Tylko, że to mieściło się w jednym pomieszczeniu. Jedni gotowali dla służby, a drudzy gotowali dla rodziny i gości hrabiego.

• Ja: Czy miał pan bezpośredni kontakt z hrabim?

• Pan Stanisław: Kontakt był. Jak tam się coś potrzebowało, jak tam za Niemców coś brakowało, buty się podarło czy co, to się szło do hrabiego z prośbą, aby dał skóry na zelówki do butów. Jak trafiło się na dobry humor, to się dostało nie tylko dla siebie, ale i dla członków rodziny, jeśli im tez brakowało.

• Ja: Czy byli oni pobożnymi ludźmi?

• Pan Stanisław: Byli bardzo pobożnymi. Hrabina była bardzo pobożna. Hrabia może mniej, bo może miał więcej zajęć, ale co do hrabiny, to była bardzo pobożna. Co dzień uczęszczali na mszę. Utrzymywali też księdza i dbali też o wyposażenie kościoła (kupowali ornaty, komunikanty, świece itp.) Dawali także kwiaty ze swojej szklarni.

• Ja: Czy hrabia opiekował się dziećmi (wiadomo, były liczne rodziny)?

• Pan Stanisław: Była ochronka, którą prowadziły siostry zakonne. Ochronkę tę hrabia sprowadził w 1934 r. Do wyzwolenia ta ochronka istniała, a później, po wyzwoleniu zabroniono siostrom prowadzenia tej ochronki. Siostry uczyły tam dzieci śpiewu, modlitwy, katechizmu, itp. Dzieci miały tam dobrze. Opiekowali się trochę tymi dziećmi. Robii im wycieczki różne, wozili na wycieczki krajoznawcze, organizowali czasami kuligi. Można powiedzieć, że trochę się interesowali tymi dziećmi.

• Ja: Czy często wyjeżdżali?

• Pan Stanisław: Często wyjeżdżali na przykład do Francji, nigdy do Niemczech. W okresie okupacji nie wyjeżdżali nigdzie, żeby się nie narazić Niemcom i nie dostać się do obozu pracy.

• Ja: Czy dużo osób pracowało u p. Potockich?

• Pan Stanisław: Dokładnie nie mogę powiedzieć. Nie obliczałem, ale tak ze 100 osób na pewno pracowało. Około 45 dziewczyn pracowało w ogrodzie warzywno-kwiatowym. Było 4 fornali, którzy mieli pod opieką 4 konie pociągowe i 2 luzaki. 5 kobiet doiło krowy, których było 30 sztuk. Pracę tą wykonywały 3 razy dziennie. Przy hodowli krów było 2 stajennych. Do ich obowiązków należało: karmienie krów i dbanie o czystość w pomieszczeniach w których się znajdowały.

• Ja: Jak się ubierali p. Potoccy?

• Pan Stanisław: Nie sprzeciwiali się w ubiorze. Skromnie się raczej ubierali. Ubierali się niewynośnie.

• Ja: Kto miał dostęp do pałacu?

• Pan Stanisław: Nikt nie miał dostępu do pałacu, prócz zarządcy.

• Ja: Jaka była działalność hrabiego w czasie okupacji?

• Pan Stanisław: W czasie okupacji współpracował z partyzantami, pomagając im poprzez dostarczanie żywności, lekarstw i informacji o poczynaniach okupantów.

• Ja: Jak pan po tylu latach wspomina czasy bytności p. Potockich na naszym terenie?

• Pan Stanisław: O tyle dobrze wspominam, że mogłem ukończyć terminowany zawód stelmacha, po którym mogłem pracować na tartaku. Dbali oni o środowisko, przemysł, handel, ale i o ludzi mieszkających na tym terenie.

Dziękuje panu za udzielenie wywiadu.

Wywiad przeprowadził Piotr Szlacheta, uczeń kl. IIa gimnazjum z panem Stanisławem Lisem

Coraz mniej jest świadków, którzy pamiętają czasy przedwojenne, losy ludzi, którzy żyli w "starych czasach". Wśród nielicznych jest pan Stanisław Lis, który choć niewiele, ale pamięta losy rodziny Potockich - właścicieli majątku w Koniecpolu.

• Ile miał pan lat, kiedy rozpoczął służbę u Potockich?

• - Było to około roku 1935, miałem wtedy 12 lat.

• Jakie zajęcia, pan tam wykonywał?

• - Robiłem wszystko to, co kazał mi robić zarządca. Pomagałem ogrodnikowi w ogrodzie, w pracy przy sprzątaniu w stajniach, porządkowałem wokół pałacu.

• Czy to była ciężka praca i jakie pan za nią otrzymywał pieniądze?

• - Dostawałem około 70 groszy dziennie. Wtedy za te pieniądze można było kupić półtora bochenka chleba. Aby dostać tam pracę, trzeba było mieć wielkie szczęście, a ja ją dostałem, ponieważ mój ojciec dobrze się znał z hrabią, dlatego, że już wcześniej u niego pracował i cieszył się dobrą opinią.

• Czy hrabia był dobrym dla ludzi?

• - Tak. Hrabia Paweł Potocki był jednym z czworga dzieci Henryka i Julii Potockich. Paweł urodził się w 1900 roku. Miał żonę imieniem Alberta, która pochodziła ze wsi Moskorzew. Była wysoką, szczupłą osobą. Wszyscy ją bardzo szanowali. Była to bardzo pobożna rodzina i dzięki nim postała kaplica w Chrząstowie. Mimo że byli bardzo dobrymi ludźmi , nie doczekali się potomstwa. Hrabia Paweł miał dwóch braci: Stefan ur. 1907r. i Władysław ur. w 1912r. oraz siostrę Annę ur. w 1897r., która wyszła za Żółtowskiego.

• Czy pamięta pan, ilu ludzi pracowało u hrabiego?

• - Kiedy pracy było dużo, na przykład podczas żniw, to najmowani byli ludzie na ten sezon, a w pozostały okres byli tylko pracownicy stali. Kucharzem hrabiego był pan Socha, ogrodnikiem był Kępa, administratorem Pawlikowski, dozorcą na stawach był Zalewski. Lokajami byli Pudło i Cisowski, a woźnicą świerk i Bebel.

• Czy Potoccy byli bogaci?

• - Potoccy mieszkający w Koniecpolu mieli bardzo dużo ziemi. Były to tereny na prawo w stronę Starego Koniecpola, za torami, w miejscu, gdzie obecnie jest osiedle robotnicze, KZPP i stawy. Miał wiele lasów, które znajdowały sie w północnej części Koniecpola. Część majątku: pola i lasy Henryk Potocki rozdał mieszkańcom Chrząstowa w 1925r. (obecnie ulica Zielona od rogo ulicy Żeromskiego). Potoccy mieszkali w pięknym pałacu odziedziczonym przez rodzinę Czapskich, ale podczas wojny - 20 stycznia 1945r. pałac spłonął. Gdy wojska radzieckie wkroczyły do Koniecpola - podjechał ich czołg około 200 metrów od pałacu i celowo strzelał w pałac tak długo, aż zostały tylko gruzy

• Jak wyglądał pałac w środku?

• - Zwykli pracownicy, tacy jak ja, nie byli wpuszczani do środka, ale z opowieści wiem, że było bardzo ładnie. ściany wyłożone były materiałami, były piękne drewniane podłogi, meble wykonane z najlepszego gatunku drewna oraz bardzo ładne, duże żyrandole, pomieszczenia ogrzewały kaflowe piece.

• Co spowodowało, że pałac został odbudowany?

• - Jego odbudowy podjął sie zakład KZPP i trwało to od 1958r. do 1961r.

• Co stało sie z rodziną Potockich?

• - Prawdopodobnie uciekli do Belgii i Francji.

• Co stało się z ziemią, której hrabia nie rozdał?

• - W latach pięćdziesiątych władze Polski Ludowej rozparcelowały ziemię hrabiowską -rozdały ludziom, a lasy upaństwowiły.

Wywiad przeprowadził Krzysztof Suliga kl. Ib Gimnazjum nr 2 im. J. Piłsudskiego w Koniecpolu

W dniu 20 marca 2007 roku przeprowadziłem wywiad z Panią Krystyną Bączyńską z domu Pierzchała. Pani Krystyna była córką Pana Władysława Pierzchały - ogrodnika rodziny Potockich w Koniecpolu .Celem mojego wywiadu było zebranie informacji na temat rodziny Potockich, ich stosunku do pracowników i mieszkańców Koniecpola. Wywiad miał posłużyć wzbogaceniu wiedzy na temat właścicieli pałacu Koniecpolskich w związku z akcją zorganizowaną przez Centrum Edukacji Obywatelskiej pod tytułem ,,ślady Przeszłości. Uczniowie adoptują zabytki". Ostatnim właścicielem pałacu Koniecpolskich był senior rodu Potockich - Henryk.

Henryk Potocki herbu Pilawa ( ur. 20 marca 1868 w Warszawie, zm. 29 marca 1958 w Montresor we Francji ) ziemianin, polityk konserwatywny, działacz społeczny, przemysłowiec. Syn Rodryga Potockiego i Marii Niezbytkowskiej. Ożenił się 9 września 1897 w Warszawie z Julią Branicką, córką Władysława Branickiego.

• Krzysztof: Czy znała Pani osobiście hrabiego Henryka Potockiego?

• Pani Krystyna: Tak, znałam. Znałam także jego żonę Julię. Mieli czworo dzieci Władysława, Pawła, Stefana i Annę.

• Krzysztof: Proszę powiedzieć, jakie wspomnienia ma Pani związane z hrabią Henrykiem?

• Pani Krystyna: Byłam jeszcze dzieckiem, ale pamiętam, gdy do mojego ojca do ogrodu przychodził hrabia i zawsze grzecznie zwracał się do niego: ,,Panie botaniku". Hrabia lubił piękną przyrodę i doglądał swoim okiem ogród, który stanowiły oprócz drzew owocowych i krzewów, również wielkie palmy, drzewa cytrusowe-morele, figi oraz szklarnie z inspektami. Atrakcją oranżerii była stuletnia papuga Ara, która oczywiście umiała mówić. Miał jeszcze wiele pięknych ogrodów w innych miejscowościach i gorzelnię w Ludwinowie, przez co mógł zapewnić wiele miejsc pracy dla mieszkańców.

• Krzysztof: Jakim człowiekiem był Potocki dla innych pracowników?

• Pani Krystna: Był bardzo opiekuńczy dla swoich pracowników i przez nich bardzo szanowany.

• Krzysztof: Co działo się z rodziną Potockich po wybuchu II wojny światowej?

• Pani Krystyna: We wrześniu 1939 roku po wejściu Niemców do Koniecpola rodzina Potockich pozostała w pałacu. Hrabia Henryk pozwolił mojej rodzinie ukryć się u siebie. Żołnierze niemieccy dostali się do piwnic pałacowych, gdzie zmagazynowane było wino i upili się. Tego dnia w przypałacowym parku dokonali egzekucji kilkudziesięciu mieszkańców Koniecpola. Po tym wydarzeniu Hrabia Henryk przy pomocy służby zbierał ciała zabitych, a rannym udzielał pomocy.

• Krzysztof: Z tego wynika, że hrabia Henryk był dobrym człowiekiem.

• Pani Krystyna: Tak to prawda. Uratował od śmierci również moich najbliższych - ojca i brata oraz jednego z pracowników ogrodu. Niemcy wyprowadzili ich do ogrodu i chcieli rozstrzelać. Na szczęście w porę nadszedł hrabia Henryk i w języku niemieckim uprosił żołnierzy o zwolnienie aresztowanych.

• Krzysztof: Co może Pani powiedzieć o dzieciach hrabiego Henryka?

• Pani Krystyna: Hrabianka Anna wyszła za mąż za Żółtowskiego, mieli troje dzieci: Julię, Marię i Annę. Hrabia Paweł poślubił hrabiankę Albę. Była to kobieta bardzo dobroduszna i życzliwa dla innych. Potrafiła robić zastrzyki i służyła tę umiejętnością ludziom-służbie i mieszkańcom Koniecpola. Pamiętam, że kiedy moja mama zachorowała, pomimo nocy przyszła zrobić jej zastrzyk. Pomagała miejscowemu lekarzowi panu Ratlowi, chodziła do chorych. Hrabia Paweł podczas wojny wyjechał do Krakowa i tam zginął tragicznie, rzucając się z okna na widok gestapo, myśląc, że idą po niego. Hrabina Alba po śmierci męża wyjechała do Paryża i tam pracowała w szpitalu.

• Krzysztof: Czy miała Pani kontakt z dziećmi hrabiny Żółtowskiej?

• Pani Krystyna: Tak, wielokrotnie miałam okazję bawić się z nimi jako dziecko .Bawiliśmy się w parku i w pałacu. Pamiętam, że w wielkim holu na dole stały dwa wypchane niedźwiedzie.

• Krzysztof: Czy miała Pani okazję spotkać się z dziećmi Żółtowskiej już po wojnie?

• Pani Krystyna: Miałam taką okazję podczas pogrzebu ich ojca, Pana Żółtowskiego, który został pochowany na chrząstowskim cmentarzu. Drugą okazją do spotkania się z wnuczkami hrabiego Henryka był zorganizowany w 1993 roku przez Towarzystwo Przyjaciół Koniecpola zjazd rodziny Potockich i ich przyjaciół. Czas spędziliśmy na wspomnieniach dawnych czasów. Zawsze będę z wielkim szacunkiem wspominać rodzinę Potockich.

• Krzysztof: Dziękuję za poświęcony dla mnie czas i ciekawe informacje.

Przeprowadziła Sylwia Żaczkiewicz, kl. III a Gimnazjum nr 2 im. J. Piłsudskiego w Koniecpolu

Janina Koprowska - urodziła się w 1918 roku, jako córka Antoniego Cisowskiego, kamerdynera Pana Hrabiego, będącego z nim w dobrych, niemal przyjacielskich stosunkach. (Jako kamerdyner towarzyszył Panu Hrabiemu chociażby w podróżach. Ze Szwecji przywiózł nawet psa.) Skończyła cztery klasy Szkoły Podstawowej w Chrząstowie oraz trzy klasy szkoły w Koniecpolu, później wyjechała do Kozich Głów, uczyła się ogrodnictwa.
     Pracę w zamku Koniecpolskich zaczęła w wieku ok. 18 lat. Zajmowała się przeważnie pomocą w kuchni(zwłaszcza podczas wizyt gości) - drobnymi sprawunkami jak, np. pomocą kucharzowi. Jednak kiedy kucharz chorował, to na nią spadały wszystkie obowiązki. W czasie wojny kręciła cygara. Za każdorazową nadwyżkę cygar dostawała przepustki - mogła, np. jeździć do Częstochowy. Zarówno ona jak i jej rodzina miała bardzo dobre stosunki z rodziną Hrabiego. Potwierdza to chociażby to, iż kiedy podczas wojny panią Janinę chciał wywieźć z Koniecpola pewien Niemiec, Hrabina wstawiła się za nią. (Niemiec ten był kulejący, miał tylko starą matkę i prawdopodobnie chciał panią Janinę do pomocy - miał zamiar wziąć z nią ślub; ona jednak nie chciała tego robić i ze strachu często spała pod schodami.) Na weselu Zofii Przybyły, z domu Cisowskiej, siostry pani Janiny, zjawili się Potoccy. Wesele to odbywało się w domu państwa Cisowskich i pojawiła się niemal cała rodzina Potockich (nie było z nimi Alberty Potockiej). Potoccy wręczyli młodej parze pieniądze w ramach prezentu. Potoccy nie wywyższali się ani w stosunku do rodziny pani Janiny, jak i do żadnej innej.

• Pracowała pani, m.in., w kuchni. Jak żywili się Potoccy? Czy było to typowo szlacheckie jedzenia, czy może zwykłe?
  Potoccy jedli zupy takie jak rosół, pomidorową, grochówkę - normalne jedzenie, ale wykwintniejsze niż inni ludzie.

• A jak wyglądał zamek?
  Zamek wyglądał inaczej niż teraz, po spaleniu. W baszcie, na górze, jedli podwieczorki i spędzali czas, a na dole znajdował się ołtarz, więc odprawiali tam msze. Kuchnia byłą dobrze wyposażona, mieli piękną porcelanę. Hrabia mógł mieć wszystko, co chciał. W pałacu mieli już wtedy i kanalizację, i światło. Mieli własną turbinę i wytwarzali prąd. Można się było tam też wykąpać. Te dwa budynki obok pałacu - w tym po prawej były same konie. Stara Hrabina, żona Henryka, się nimi opiekowała. Na górze spali pracownicy. Spali tam albo w szopie koło tartaku. Po lewej stronie była kuchnia, korytarz i spiżarnia. Na górze zaś spały nauczycielki.

• A rodzina? Jacy byli Potoccy?
  Hrabia miał tartak w Koniecpolu oraz fabrykę w Łodzi, w której produkowali ścierki i to stamtąd miał pieniądze. Miał córkę Anię i synów: Władysława, który pływał statkiem oraz Pawła. Ania była ode mnie młodsza, Paweł starszy. Paweł był kulawy, kuśtykał. Jego żoną była Alberta, a mówili na nią Alba. Ona była bardzo pobożna. Ciągle się modliła. Paweł i ona nie żyli ze sobą w zgodzie jako małżeństwo. Paweł znalazł sobie w końcu poznaniankę. Ania miała trzy córki. Jedna z nich jest pochowana na naszym cmentarzu. Nazywała się Anna Żółtowska. Nie wywyższali się. Hrabina i córki ubierały się normalnie, chociaż elegancko. Potoccy późno wstawali i dużo czasu spędzali na zabawie. Grali w rożne gry i w piłkę. Na wakacje wyjeżdżali z zamku, ale nie pamiętam gdzie. Ich dzieci kąpały się w Kopance. Dorośli Potoccy jeździli za to często do Niemiec. Mieli konie, a potem kupili samochód. Często jeździli na spacery. Robili to konno w bryczce albo samochodem z postawioną budą. Często robili potańcówki. Widziałam ich bale - były bardzo wystawne. Zimy spędzali w Warszawie. Tam też robili potańcówki i bale. Na warszawskie bale przychodziła rodzina Tyszkiewiczów(rodzina aktorki, Beaty Tyszkiewicz). Potoccy nie uważali postów, polowali, nigdy przy tym nie byli skąpi. Wigilię robili zwykłą, tradycyjną.

• A w czasie wojny? Co się z nimi działo?
  Hrabia bardzo żałował, że tu przyszedł bo i tak wszystko mu Ruscy zabrali. Wygonili ich z zamku tak jak stali bez ubrań, bez niczego. Ojciec mój, Antoni, musiał w worku buty do Świętej Anny zawozić, bo Hrabia nie miał. Mieszkańców wygonili, Potoccy to uciekali tak szybko, że Hrabia jednego tylko buta wziął. Uciekali samochodami i bryczkami - byle szybciej. Pałac spalili. W ogrodzie koło zamku tłukli Niemców, a partyzantka była dalej, w lesie za wsią. Ludziom zwykłym kazali karabiny nosić, ale Potockich już wtedy nie było. Ja sama uciekłam do Kuczkowa, bo Niemcy zaraz na początku wojny kazali się wynieść z domu. Była tam straszna wilgoć, ale oni to osuszyli i dom przeznaczyli na szpital. Nic z tego jednak nie było, bo wkrótce opuścili Koniecpol. Potoccy się rozproszyli po świecie. O, a Alberta pisała po wojnie do mojego ojca, Antoniego. Pracowała jako pielęgniarka a potem w szkole. Co się stało z resztą, nie wiem.

Wywiad z Henrykiem Nowakiem
i Kazimierą Nowak
o czasach pracy u hrabiego Potockiego

Przeprowadziła Małgorzata Nowak kl. IIIa Gimnazjum nr 2 im. J. Piłsudskiego w Koniecpolu

      Każdy z nas przeżywa chwile, kiedy wracają wspomnienia. Powodują one łzy, ale także chwile uśmiechu. Najwięcej ciekawych historii można usłyszeć oczywiście od seniorów rodu, czyli od dziadków. Zawsze byłam ciekawa, jak babcia i dziadek poradzili sobie w życiu. Historia naszej miejscowości jest bardzo ciekawa, a oni także są jej częścią. Przy okazji dużo dowiedziałam się o Koniecpolu, a błysk w oku moich dziadków, którzy opowiadali o swojej młodości i pracy we dworze u hrabiego Potockiego, był niesamowity. Mile wspominali tamte czasy i wyraźnie tęsknili do tamtych chwil, chociaż nie zawsze było "kolorowo".
     Na stole stały trzy filiżanki z herbatą, której aromat unosił się po całym pokoju oraz ciasteczka, upieczone przez moją babcię. Tak zaczął się wieczór wspomnień...

• Kiedy zaczynałam prace u hrabiego miałam prawie 16 lat - opowiada babcia. Moje zdziwienie było duże, kiedy dowiedziałam się, że babcia w moim wieku już pracowała.

• To były zupełni inne czasy. Wtedy w domu potrzebne były pieniądze. Sam tata nie utrzymałby nas wszystkich, a było nas razem pięcioro. Mama nie pracowała, musiała zajmować się domem, a ja byłam najstarsza, więc musiałam iść do pracy. Można powiedzieć, że los mi sprzyjał, bo dostałam pracę w ogrodzie u hrabiego. Zajmowałam się różnymi pracami: sadziłam warzywa, zajmowałam się ich pielęgnacją, podlewaniem, plewieniem. Sprzedawałam też sadzonki na jarmarku. Zresztą dziadek był moim szoferem - dziadziuś szczerze się uśmiechnął. Z tego, co ja wiedziałam, ogród był ogromny. Pracy musiało być tam bardzo dużo...

• Ogród był rzeczywiście bardzo duży. Dzisiejszy park, otaczający pałac, osiedle, plac, gdzie stoi nowy kościół- to był ogromy ogród.- Ale chyba nie pracowałaś tam tylko ty? - Zapytałam ze zdumieniem babcię.

• Oczywiście, że nie... - Na jej twarzy pojawił się uśmiech.

• Razem ze mną pracowało tam 12 dziewczyn w tym moje przyjaciółki: Pudło Stanisława, Drajczyk Genowefa, Smaga Julia, Więckowicz Józefa, Pudło Maria, Krupa Marianna i Gienia Kabała.. Miałyśmy przełożonych, którzy pilnowali nas czy pracujemy uczciwie, nie oszukujemy, no i czy właściwie wykonujemy naszą pracę. Ogrodnicy Kępa, Czarnecki i Grążka byli surowi, ale dobrze nam się z nimi pracowało.

  Cała praca u hrabiego była podzielona na różne sektory. Każdy zajmował się innymi sprawami: ogród, pielęgnacja pałacu, sprzątanie, czyszczenie. W pałacu pracowały Janka Przybyła i Zosia Krzywańska. Czasem podglądałam ich pracę. Nie były tam oczywiście same, bo pałac był ogromny, więc potrzeba było wielu rąk do pracy. Ważna była też opieka nad zwierzętami, tam zresztą pracował dziadek i mój ojciec. Na obszarze ogrodu, co kilkanaście metrów stały takie "wieżyczki", z których nadzorowana była nasza praca.

  Do pracy wychodziłam razem ze wschodem słońca. O 12.00 zarządzana była przerwa obiadowa, która trwała aż do 14.00. Potem wracałam do pracy, a w domu byłam dopiero wieczorem.
  - Mnie, nastolatce, która jeszcze nigdy nie musiała pracować, trudno było wcielić się w sytuację babci. I chyba każdej z moich koleżanek i kolegów byłoby trudno.

• Pewnie wydaje ci się to dziwne, ale cieszyłam się z tej pracy. Często było ciężko, ale pieniądze co miesiąc też były. Dostawaliśmy około 40 zł na rękę, oczywiście "na stare."

• W pracy zawsze było wesoło. Nikt nam nie bronił "podjadać" owoców ani śpiewać. Ach, z tym śpiewaniem to były historie. Od razu wiadomo było, kiedy pracowałyśmy, bo w okolicy dało się słyszeć przyśpiewki o junakach. "Trzynastego", "Cicha woda", przy tych kawałkach praca szła żwawo. Panowie, pracujący w ogrodzie też lubili śpiewać o pięknych dziewczynach. Do dworu przychodzili kupcy, szczególnie Żydzi. Wynosili stamtąd ogromne dynie, cukinie, dojrzałe i soczyste pomidory, kapustę, dosłownie wszystko. Hrabia na pewno nie wykorzystałby wszystkich zbiorów, dlatego większa część była uprawiana na sprzedaż. We dworze pracowałam 2 lata, od 1943r., W 1949r. wyszłam za dziadka, urodziłam pierwsze dziecko i musiałam zając się domem, jednak te czasy wspominam bardzo przyjemnie - i rzeczywiście było to widać po babci, bo tak uśmiechniętej i rozmarzonej nie widziałam jej dawno. Urzekła mnie jej opowieść, bo chyba trochę jej zazdrościłam. To musiały być fajne czasy i świetne wspomnienia... Przy okazji dowiedziałam się gdzie poznali się dziadkowie.

• Tak, poznaliśmy się u hrabiego. Babcia pracowała w ogrodzie, a ja przy koniach. Zaczynałem, kiedy miałem 14 lat, to było 1939r. Kiedy babcia się przyjęła, ja miałem już 18 lat. Sporo już umiałem, ale najwięcej nauczył mnie mój tata, który też pracował u hrabiego. Moja praca polegała na opiece nad końmi, a było ich około 20. Pracowałem też w polu. Przychodził czas, kiedy trzeba było zaorać, albo zawłóczyć. Zajmowałem się tym dosyć często. Przywoziłem do pałacu też drzewo albo wodę.

  U hrabiego byli fornale, którzy byli jakby właścicielami tych koni. Było ich 5 w tym mój tata Józef Nowak i tata babci Józef Garus. Ja tylko pielęgnowałem konie i wykonywałem polecenia fornali. Prace u hrabiego zaczynałem wcześnie, ale wtedy tak było. Kończyło się tylko 4 klasy, bo rodzice nie mieli pieniędzy na dalszą naukę. Rachunki, polski i religia u sióstr i to wszystko, nie tak jak teraz tyle przedmiotów i książek.

  Teraz to wszystko wygląda zupełnie inaczej. Młodzież ma większe możliwości, także w Koniecpolu. Wtedy było ciężko o książki czy zeszyty...

  W pracy było zawsze wesoło. Tam można było dowiedzieć się najnowszych wieści z okolicy. Sporo chłopaków pracowało także w cieplarniach, więc miałem wielu kolegów. Kiedy ożeniłem się z twoją babcią jeszcze krótki czas pracowałem w pałacu. Po ucieczce Potockiego majątkiem zajmował się zarządca Pruski. Potocki, podczas okupacji, z Niemcami żył za pan brat. Kiedy wkroczyli Ruscy, hrabia bardzo się bał. Pewnego razy przyszedł razem z żoną do sąsiada, Wacka Krzywańskiego i poprosił go, żeby pomógł mu dostać się do gajówki na Teresowie, gdzie miał przylecieć po nich samolot. Zaniedbani, dla niepoznaki odlecieli z Koniecpola i słuch po nich zaginął. Raz w kościele ksiądz z ambony ogłosił za zmarłych Potockich Mszę, więc wiadomo było, że nie żyją. Na temat przyczyny śmierci krążyły różne plotki... ale żadnych informacji nie potwierdzono. Potem przyjęli mnie do fabryki. Nie powiem, ale czas pracy u hrabiego i ludzi wspominam bardzo dobrze.

  Kto mógł wtedy pomyśleć, że dwór Potockich stanie się zabytkowym pałacem, a młodsze pokolenia będą mogły korzystać z dorobku właścicieli koniecpolskich włości. My, młodzi, szczególnie interesujemy się przeszłością i historia naszego miasta i tacy ludzie jak moi dziadkowie mogą, chociaż przez chwilę ukazać nam klimat tamtych wojennych czasów i uświadomić, jak bardzo zmienił się świat...

Na zdjęciu m.in.: Pudło Stanisława, Drajczyk Genowefa, Smaga Julia, Więckowicz Józefa, Pudło Maria, Krupa Marianna i Kabała Genowefa.

Wywiad ze Stefanem Sygitem Dyrektorem OKSiR w latach 1966-1998

Przeprowadził Mikołaj Sygit kl. I b Gimnazjum nr 2 im. J. Piłsudskiego w Koniecpolu

1.Dzień dobry. Czy mógłby Pan opowiedzieć o historii Pałacu ?

     - Na temat historii Koniecpola, a w tym również Pałacu nie chciałbym się za bardzo rozwodzić ze względu na to, że powstało wiele publikacji różnego typu, przy różnych okazjach ciągle się o tym wspomina, a zatem potraktuję sprawę historii Koniecpola i Pałacu bardzo ogólnikowo. Zatrzymamy się tylko nad najważniejszymi datami. W dniu 9 maja 1953 Koniecpolskie Zakłady Płyt Pilśniowych przejęły w posiadanie i użytkowanie miejscowe PAŃSTOWE GOSPODARSTWO ROLNE wraz z pracownikami, zabudowaniami i gruntami, w tym również poważnie zniszczony park podworski z murami oczywiście spalonego Pałacu, Pałacu Potockich, a przedtem Zamku Koniecpolskich. Od tej właśnie daty zaczęła się cała najnowsza historia Pałacu. Dzięki powstałym Zakładom Płyt Pilśniowych, rozbudowującym się w tym czasie, również i osiedlom robotniczym, Chrząstów, który działał, jako jednostka administracyjna na prawach gminy, przeobraża się wieś z dnia na dzień w miasto. Powstawały bloki powstawały nowe budynki mieszkalne, prywatne, dlatego że KZPP były głównym źródłem dochodów miejscowej ludności i nie tylko miejscowej, ale i okolicznych, ponieważ powiat włoszczowski, do którego wtedy dzielnica Koniecpola, obecny Chrząstów należała, nie miało absolutnie żadnego przemysłu - ludzie żyli tylko i wyłącznie z rolnictwa, ewentualnie dojeżdżali, lub emigrowali na Śląsk pobliski lub do innych większych miejscowości za pracą. Na przełomie lat 1954/58 w nowym biurowcu KZPP uruchomiono kino stałe (dotychczas do Chrząstowa dojeżdżało kino objazdowe). Związki Zawodowe zorganizowały bibliotekę i w ten sposób zaczęła się działalność kulturalno - oświatowa. Dla uatrakcyjnienia działalności kulturalnej na "wyspie" obok Pałacu wybudowano hangary na kajaki, taras do opalania, pod tarasem parkiet do tańca. Nazwano "wyspę" - przystanią kajakową nad kanałem Młynówką. Było to miejsce bardzo długo wykorzystywane na różne imprezy rekreacyjne, turystyczne, sportowe. Właśnie dzięki KZPP, kiedy KZPP przejęły "ruderę", szczątki murów zniszczone po wojnie zainteresowały biuro projektów w Warszawie.
     Projekt odbudowy Pałacu wykonany został przez Pana inżyniera Stanisława Moleckiego z Biura Projektów Przemysłu Drzewnego w Warszawie. Projekt ten został bardzo szczegółowo przeanalizowany przez wojewódzkiego konserwatora zabytków w Kielcach i 19 czerwca 1956 roku został przez niego zatwierdzony do realizacji. Tak właśnie zaczęła się odbudowa, która trwała do 19 lipca 1959 roku. Odbudowa Pałacu ograniczyła się tylko do uzupełnienia murów zewnętrznych. Wewnątrz zmieniono całkowicie układ pomieszczeń, a zatem i wewnętrzną komunikację. Wnętrze odbudowanego Pałacu nie przypominało i nadal nie przypomina pierwszej formy wnętrza Pałacu. Oddane pomieszczenia ograniczały się do parteru i I piętra. Całe II piętro, część piwnic i poddasze oraz basztę od strony zachodniej i tynki od strony wschodniej, północnej oraz zachodniej realizowano w późniejszym terminie. W 1959 roku Pałac został oddany do użytku, jako DOM MŁODEGO ROBOTNIKA, później zmieniono nazwę na KLUB FABRYCZNY, a później na ZAKŁADOWY DOM KULTURY, następnie na MIĘDZYZAKŁADOWY DOM KULTURY, w późniejszych czasach powstała nazwa ROBOTNICZY OŚRODEK KULTURY, a na końcu OŚRODEK KULTURY, SPORTU i REKREACJI. Zagospodarowano również park, odnowiono drzewostan, wytyczono alejki, zbudowano muszlę koncertową, z dzikiej sadzawki powstał basen kąpielowy, właściwie kąpielisko, ponieważ miało bardzo duże rozmiary. Wybudowano też muszlę koncertową w parku, która służy społeczności do obecnej chwili. Obok kąpieliska wytyczono miejsce stadionu. Do piłki nożnej (razem z trybunami), bieżnię (pełnowymiarową), boiska treningowe, boisko uniwersalne, asfaltowe do piłki ręcznej, siatkówki, koszykówki, a na końcu strzelnica sportowa. Był klub sportowy, który nie miał żadnego boiska wtedy i boisko wytyczono właśnie w parku, w środku parku, a zatem dewastacji uległy drzewa, nawet drzewa bardzo unikatowe.

2.Czy mógłby Pan opowiedzieć jakie imprezy były organizowane w OKSiR ?

     - Muszę zacząć od historii... Przed oddaniem do użytku byłego pałacu na działalność kulturalną, działalność kulturalna była prowadzona dzięki KZPP w sposób bardzo małowymiarowy. Do działalności kulturalnej była przeznaczona świetlica znajdująca się w obecnym biurowcu KZPP. Przy małej świetlicy znajdowała się jeszcze salka z kabiną projekcyjną kina. Główną rozrywką ludności było kino - najpierw objazdowe, a później jako stałe kino. Powstała również biblioteka. Później biblioteka została włączona do Pałacu i do biblioteki miejskiej, która mieści się do obecnej chwili. Pierwszym kierownikiem świetlicy był Pan Tadeusz Mączyński, później Jan Smolarski. Natomiast pierwszą kierowniczką KLUBU FABRYCZNEGO (już w pałacu) była Pani Maria Chełmińska z Jaronowic (gmina Nagłowice), która pracowała w latach 1958-1959, jako świetlicowa, a później od połowy listopada 1959, jako kierowniczka KLUBU FABRYCZNEGO w odbudowanym Pałacu. Następnym kierownikiem był Pan Zenon Skrobich. Pracował od 25 marca 1960 roku do 31 sierpnia 1961 roku. Następnym kierownikiem tej placówki była Pani Jadwiga Budzeń. Pracowała od 1 września do 27 listopada 1961 roku. Kolejnym kierownikiem był Pan Ryszard Bilski od 27 grudnia 1961 roku do 1 sierpnia 1962 roku. Następnym kierownikiem była Pani Bogusława Rychtarska. Kierownikiem KLUBU FABRYCZNEGO była od 8 października 1962 roku do 31 stycznia 1964 roku. Następnym kierownikiem był Pan Eligiusz Olszewski. Pracował od 16 stycznia 1964 roku do 31 stycznia 1966 roku. Kolejnym kierownikiem byłem ja. Zacząłem pracę w KZPP od 13 stycznia 1960 roku, jako pracownik produkcji (obliczanie zarobków na produkcji). Później pracowałem w Dziale Administracyjnym KZPP, skąd w 1962 roku zostałem skierowany do pracy w Domu Kultury. Pomagałem P. Kierownikowi Ryszardowi Bilskiemu, jako instruktor kulturalno-oświatowy. Dokształcałem się w Państwowej Poradni Pracy K-O we Włoszczowie, później w Wojewódzkim Domu Kultury w Kielcach. Kończyłem, też różne kursy K-O w Związkach Zawodowych z zakresu kultury, oświaty, dorosłych form rekreacyjnych , turystyki. Szczególnie praca z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi. Od 1 sierpnia 1966 roku pracowałem, jako kierownik Domu Kultury. O historii wystarczy - teraz troszkę o wydarzeniach kulturalnych. Kino zostało przeniesione ze świetlicy do Pałacu. Kino pełniło główną formę rozrywki. Powstała biblioteka (przeniesiona została z byłej siedziby gminy na Chrząstowie). Powstała również filia biblioteki, która działa do tej chwili. Odbywały się różnego rodzaju odczyty, spotkania autorskie, wystawy, wystawki, wszelkiego rodzaju akademie, różne uroczystości związkowe i ogólnonarodowe. Na zewnątrz była przystań kajakowa, kąpielisko, więc odbywały się różne zloty młodzieży, festyny. To wszystko było powiązane i finansowane przez zakłady, instytucje różnego rodzaju. Jeżeli chodzi o festyny miały one szaloną frekwencję. Imprezy sportowe były łączone z imprezami rekreacyjnymi, kulturalnymi. Stadion sportowy posiadał pełnowymiarowe boisko do piłki nożnej, wokół płyty boiska, bieżnię sportową, utwardzoną żużlem o nawierzchni tłuczka ceglanego. Blok imprez trwał cały dzień, później został przeniesiony na kilka dni. Ponieważ sala widowiskowa była również dla okolic jedyna, więc przybywały tutaj (zapraszało się) teatry wyjazdowe (z Kielc, z Łodzi, najczęściej z Częstochowy), estrady (głównie z Białegostoku, estrada łódzka, kielecka). Śląsk wszedł na naszą scenę dopiero w okresie, kiedy powstało województwo częstochowskie. Bardzo dobrze nawiązała się współpraca z Mysłowicami. Organizowaliśmy rajdy samochodowe, towarzyskie mecze piłki nożnej. Powstawały zespoły estradowe, teatralne (pani Rychtalska prowadziła), później ja prowadziłem zespół teatralny (uzyskałem odpowiednie kwalifikacje). Pan Wojciechowski prowadził estradę poetycką, Pan Jelonek prowadził zespół taneczny, Pan Kępski prowadził zespoły wokalne. Później powstała orkiestra dęta, prowadził ją Pan Stępniewski z Częstochowy. Bardzo szybko orkiestra uzyskała odpowiedni poziom, występowała na różnego rodzaju eliminacjach (uzyskała punktowane miejsca), a później współpraca się rozwiązała ze względu na problemy, które powstały wewnątrz orkiestry. Działalność kulturalna w Koniecpolu była bardzo, bardzo żywotna i niepozorowana, nieprzymuszona.

3. Czy mógłby Pan opowiedzieć o zjeździe rodziny Potockich ?

     - Inicjatywa zjazdu powstała dzięki Towarzystwu Przyjaciół Koniecpola (z którym współpracowaliśmy). Zjazd odbył się w dniach 15-17 październik 1993 roku. Porządek zjazdu był następujący:

15 października (piątek)