Towarzystwo Przyjaciół Koniecpola Koniecpol Zamkowa 27

05.02.2014 r.

KAPLICZKI I KRZYŻE PRZYDROŻNE
W MIEŚCIE I GMINIE KONIECPOL

Przechodzimy obok nich codziennie. Tylko czasami je zauważamy. Wtedy zatrzymujemy się i zastanawiamy się skąd się wzięły i po co. Jedne pachną świeżą farbą, drugie pod ciężarem minionych lat chylą się ku upadkowi. Te kultowe budowle wznoszono zazwyczaj na rozdrożach, przy drogach w celach dziękczynnych i obrzędowych. Ich geneza jest bardzo stara, a zdania uczonych na temat ich pochodzenia są podzielone. Jedni twierdzą, że kapliczki wzięły się z Grecji, gdzie budowano je na cześć Dionizosa. Inni, wskazują na Rzymian, którzy budowali je niemal na każdym godniejszym skrzyżowaniu i nazywali je "larania". Ponoć nazwa "kapliczka" wywodzi się od łacińskiego wyrazu "cappa" czyli płaszcz. Być może od płaszcza św. Marcina, który przechowywano wewnątrz specjalnego niewielkiego obiektu zwanym "kaplicą". W VI wieku synod w Agde zatwierdził zgodę na odprawianie nabożeństw przy kapliczkach. Nie brak również głosów, że kapliczki istniały w czasach pogańskich. Ich pierwowzorem miał być pogański słup kultowy - kapliczka umieszczona na drewnianym lub murowanym wysokim słupie. W IX wieku Nestor wspomina o "pogańskich kapliczkach" - ciało umarłego spalano, a zebrane kości zbierano do małego naczynia i ustawiano na słupie przy drogach. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa kapliczki uważano wciąż za siedziby demonów. Zygmunt Gloger twierdził nie bez racji, że te stare zabytki wiejskiej sztuki, nie zawsze piękne i ciekawe dające jednak obraz miejscowej kultury - "powinny być ołówkiem lub fotografią odtworzone i zebrane z całego kraju". Przesłanie to stało się bliskie panu Jerzemu Hac, który kapliczkami interesuje się od dawna i zabiega, by "ocalić je od zapomnienia".

      Pan JERZY HAC urodził się w Będzinie. Od lat mieszka w Dąbrowie Górniczej. Studia z zakresu organizacja i zarządzanie i inne ukończył na Akademii Ekonomicznej w Katowicach. Były wykładowca akademicki. Praktyk i ekspert w dziedzinie organizacji zarządzania i ekonomiki przedsiębiorstw.
      Opublikował tomiki poezji: "Moje obrazy w wierszach" (2007), "Spotkania w przestrzeni - wiersze i sentencje" (2008) oraz wiele innych. Na spotkaniach i wieczorkach literackich prezentuje swoją twórczość poetycką.
      W latach 2005-2009 wędrował po ziemi lubelskiej w poszukiwaniu kapliczek, krzyży przydrożnych i ich twórców. Wydał pierwszy w historii tej ziemi album "Piękno krzyży i kapliczek przydrożnych Nałęczowa i okolic" (2009). Organizowane są wystawy i pokazy multimedialne.
      W latach 2010-2011 udokumentował w fotografii kapliczki przydrożne we wsi Skrobów powiat Lubartów woj. lubelskie. Można je oglądać w Bibliotece w Skrobowie.
      Od dawna upodobał wędrówkę po Beskidach. Zimą 2009-2012 roku udokumentował po raz pierwszy w fotografii wszystkie kapliczki przydrożne i krzyże w Istebnej, Jaworzynce i Koniakowie. Organizowane w Polsce wystawy i pokazy multimedialne wywołują zainteresowanie. Popularyzują Beskid Śląski i ponadczasową kulturę górali.
      Dotychczasowe wystawy : Brzesko, Istebna, Mysłowice, Dąbrowa Górnicza, Zielona Góra / Ochla, Ciechocinek, Bielsko - Biała, Pałac Lubostroń w Lubostroniu, Sławków, Mszana Dolna.
      W roku 2013 sfotografował kapliczki przydrożne i krzyże we wszystkich wsiach w gminie Koniecpol i w samym mieście. Są dowodem niepowtarzalnego piękna ziemi koniecpolskiej. Kultury przodków i współczesnej społeczności. Prace wykonał nieodpłatnie, a całość dokumentacji fotograficznej w postaci zdjęć i na nośniku elektronicznym ofiarował Towarzystwu Przyjaciół Koniecpola w Koniecpolu. Dziś z wielką przyjemnością możemy Państwu zaprezentować ten zbiór.

Jerzy Zakrzewski

GALERIA JERZEGO HACA