24.11.2006 r.

Z kart historii miasta Koniecpola - 1

Ważnym zadaniem podejmowanym przez Towarzystwo Przyjaciół Koniecpola jest działanie na rzecz zachowania rodzimej kultury i folkloru oraz kultywowanie wielowiekowych tradycji. Zapraszamy do współpracy wszystkich, którym leży na sercu pomnażanie dziedzictwa kulturowego naszych przodków, ochrona walorów przyrodniczych naszej ziemi oraz promocja naszej małej ojczyzny. Odwoływać będziemy się do czasów przeszłych, analizować i informować teraźniejszość.

Szanowni Państwo

Dzięki mojemu synowi Miłosławowi, który skrupulatnie zbierał informacje dotyczące Koniecpola i nad wszelkie inne środki komunikacji międzyludzkiej ceni bezpośrednie rozmowy, mogę dziś przekazać Państwu informacje z odległych lat.
Dziękuję Ci Synku.

Rozważania poniższe nazwijmy po prostu Z kart historii miasta Koniecpola.
Miasto nasze w roku 1443 za panowania Króla Władysława IV otrzymało prawa miejskie a potem wiele przywilei, z których korzystało do roku 1863 tj. do chwili wybuchu powstania.
Zaborca, aby ukrócić samodzielność miasta i zgnieść jego dążenie do wolności, odebrał mu prawa i przywileje miasta przyłączając go do gminy wiejskiej twierdząc, że miasto jest rozsadnikiem patriotyzmu. A podstawą ku temu było utworzenie fabryki broni i zorganizowanie szwalni dla celów powstańczych, a ukoronowaniem była bitwa stoczona pod dowództwem Oksińskiego i Bończy. Przez kilkadziesiąt lat jako osadą rządził honorowy Zarząd, bez środków materialnych i uzależniony od gminy wiejskiej.
Koniecpolanie dążyli do odzyskania praw miejskich. Stało się to w roku 1926 - 12 XII. Rok 1927 - 29 styczeń Wojewoda Łódzki kieruje do starosty w Radomsku pismo L.S.M.373/23 w przedmiocie: Zaliczenie osady Koniecpol w pow. Radomskowskim w poczet miast. A dzieje się to w oparciu o rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 XII 1926 roku o zaliczeniu w poczet miast osady Koniecpol w pow. Radomskowskim w woj. łódzkim (Dz.U.R.P.Nr 125 poz.726) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.
Urząd Wojewódzki w Łodzi Wydział Samodzielny wydaje szczegółowe zalecenia dla Komisji Limitacyjnej, która określi granice miasta, wydzieli gminę wiejską, ale wcześniej zostanie powołana. "... Nowopowstałe granice gminy i miasta Koniecpol należy jak najdokładniej oznaczyć na planie sporządzonym według skali dziesiętnej, dołączając ich opis. O wykonaniu niniejszego polecenia należy przedłożyć Urzędowi Wojewódzkiemu do dnia 15.III br. odnośnie sprawozdania przy dołączeniu protokołów i planu."
Czyli na wykonanie tych zadań mają około 40 dni. Jak Państwo myślicie, czy wykonali?
Równocześnie Urząd Wojewódzki nakazał rozwiązać dotychczasową Radę Gminną Gminy Koniecpol i przeprowadzić nowe wybory Rady Gminnej, wójta i zastępcy w Gminie Koniecpol. Równocześnie Pan Wojewoda Jaszczołt zarządził wybory do Rady Miejskiej miasta Koniecpola na zasadzie Dekretu o wyborach do Rad Miejskich z 13 XII 1918 r. (Dz.Urz.M S W Nr 3/1918 poz. 40). Do czasu ukonstytuowania się Rady Miejskiej powołany zostaje Tymczasowy Zarząd miasta Koniecpola, który urzędował do czasu przeprowadzenia wyborów, ukonstytuowania się Rady Miejskiej i wyboru Magistratu.

Co działo się dalej opowiem Państwu już wkrótce.

Danuta Zawadzka


27.11.2006 r.

Z kart historii miasta Koniecpola - 2

Od 1863 roku miasto Koniecpol zostało przyłączone do gminy i tak trwało do roku 1926.
Jak wyglądała wtedy, po latach "opieki" zaborcy, osada - Koniecpol?


A co wykonano od roku 1927 do 1933, kiedy to miasto rządziło się swoimi prawami, opowiem Państwu w następnym odcinki "Z kart historii Koniecpola".

Danuta Zawadzka


05.12.2006 r.

Z kart historii miasta Koniecpola - 3

Witam Państwa!

Dziś opiszę jak odbyły się wybory do Rady Miejskiej Koniecpola.
Pamiętacie Państwo, iż takowe zalecił wojewoda Jaszczołt po odzyskaniu przez osadę Koniecpol tytułu miasta.
9 marca 1927 roku Prezes Sądu Okręgowego w Piotrkowie mianował przewodniczącym Głównego Komitetu Wyborczego do Rady Miejskiej Koniecpola pana Antoniego Jamrozińskiego z Kłomnic.
10 kwietnia 1927 roku w mieście Koniecpolu, (poprzednio osadzie przyłączonej do rzędu miast), w domu przy ulicy Sieradzkiej Nr 4 Sędzia Pokoju Antoni Jamroziński powołał na członków w/w Komitetu następujące osoby:

Ten pięcioosobowy Główny Komitet Wyborczy przeprowadził wybory. Były one poprzedzone rozplakatowaniem obwieszczeń, podpisanych przez przewodniczącego Głównego Komitetu Wyborczego stosownie do zaleceń zawartych w Dekrecie o wyborach do rad miejskich z dnia 13 grudnia 1918 roku i Regulaminu Wyborów. Wywieszono także listę osób uprawnionych do głosowania i spis osób pozbawionych prawa wyborczego. W dniach 22, 23 i 24 marca były one dostępne do wglądu.

Dnia 2 kwietnia wywieszono listy wszystkich kandydatów na radnych na wszystkich ulicach miasta. Proszę, popatrzcie Państwo jak zgłaszano kandydatów zapisując na poszczególne listy.

Do 31 marca zgłoszono 9 list:

Lista Nr Ilość
1Od stowarzyszenia małorolnych 12 kandydatów
2 Od stowarzyszenia lokatorów i bezrobotnych  9 kandydatów
3 Ogólna 18 kandydatów
4 Od związku "Ceirej-Szół" 4 kandydatów
5 Ogólna 18 kandydatów
6 Rzemieślniczo-rolnicza 18 kandydatów
7 Od stowarzyszenia drobnych kupców i rzemieślników 18 kandydatów
8 Od stowarzyszenia kupców 18 kandydatów
9 Od drugiego stowarzyszenia kupców 18 kandydatów

Proszę Państwa tu nie ma partii politycznych, koalicji, bloków zawiązanych dla wygrania wyborów.
"Bezpośrednio przed rozpoczęciem głosowania Komitet Wyborczy sprawdził stan urny wyborczej, stwierdził jej próżnię zupełną i następnie przewodniczący w celu zapobieżenia dowolnego usuwania jej wieka przymocował je lakową pieczęcią."

Głosowanie rozpoczęto o godzinie 8.05, a zakończono o 22.00 dnia 10 kwietnia 1927 roku.

Głosowało 1151 osób, co zgadzało się z adnotacją w spisie wyborców, ważnych głosów oddano 1147, 4 głosy były nieważne - 1 koperta była pusta i 3 koperty były z czystymi kartami. Marzyły by się dziś wybory z taką frekwencją i patriotycznym podejściem do samego aktu głosowania.

Komitet Wyborczy ustalił, iż w Skład Rady wchodzą: Proszę Państwa 9 : 9

Obliczanie głosów zakończono o godz. 4.15 dnia 11 kwietnia 1927 r.

Danuta Zawadzka


14.12.2006 r.

Z kart historii miasta Koniecpola - 4

Rok 1933 - 22 lipca.

      Na ręce ówczesnego Burmistrza Miasta Koniecpola Władysława Sikorskiego wpływa pismo od Przewodniczącego Wydziału Powiatowego Starosty Pana Łabudzkiego w Radomsku. Pismo dotyczy zniesienia miasta. W uzasadnieniu podane są następujące fakty:

"Wydział Powiatowy na posiedzeniu w dniu 11 bm na zasadzie art. 33 ustawy z dnia 23 III 1933 r. o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego (Dz.U. Nr 35, poz. 294) powziął uchwałę zmierzającą do zniesienia miasta Koniecpola."

W dalszej części pisma następuje motywacja:

"Miasto Koniecpol posiadające zaledwie 2518 mieszkańców według spisu z 9 XII 1931 roku nie jest w stanie samodzielnie wykonywać ciążących na gminie zadań..."

"... Przed wydzieleniem miasta Koniecpola w roku 1925, budżet utrzymania administracji w gminie wiejskiej wynoszący w roku 1932/3 13 498 zł i w roku 1933/4 12 061 zł to z tego widać, że przez wydzielenie miasta Koniecpola i gminy wiejskiej wydatki na administracje wzrosły w poszczególnych latach o kilkaset procent."

"... Stan ten jest nienormalny, gdyż tak duże kwoty pieniężne zamiast iść na zaspokojenie potrzeb publicznych ogółu mieszkańców gminy - bezprodukcyjnie wydawane są na zwiększoną w tym wypadku administrację."

Czyżby proszę Państwa także przed 70 laty były kłopoty z przerostem administracji? Ciekawym wydaje się także zakończenie pisma: jednoznaczne i w formie polecenia:

"... wzywam Pana Burmistrza do natychmiastowego zwołania Rady Miejskiej i przedstawienia tej Radzie konieczności zniesienia w tych warunkach miasta Koniecpola oraz spowodowania uchwały zgodnie z cytowanym na wstępie art. 33 ustawy. Sprawozdanie w tej sprawie łącznie z uchwałą Rady Miejskiej należy przedstawić Wydziałowi Powiatowemu w terminie do dnia 29.07.1933 r."

Proszę popatrzcie Państwo, jakie tempo:

11.07.1933 - posiedzenie Wydziału Powiatowego w Radomsku,
22.07.1933 - nosi datę pismo kierowane do Burmistrza Koniecpola,
24.07.1933 - Burmistrz otrzymuje pismo do rąk własnych (taka była Klauzula).

Pięć dni pozostaje na zwołanie Rady Miejskiej Koniecpola, opracowanie uchwały i dostarczenie jej do Wydziału Powiatowego.

Czyli Panowie radni macie trzy dni na podjęcie wiążących decyzji, ale takiej by następne pokolenia mogły mówić o Was pochlebnie.

Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani dalszymi losami naszego miasta proszę zaglądajcie na stronę internetową.

Opracowała na podstawie pisma Przewodniczącego Wydziału Powiatowego w Radomsku L.2559/III z dnia 22 lipca 1933 roku

Danuta Zawadzka


16.12.2006 r.

Z kart historii miasta Koniecpola - 5

3 sierpnia 1933 roku Rada Miejska na polecenie Starosty Radomskiego odbyła posiedzenie poświęcone tylko omówieniu sprawy przyłączenia miasta do gminy Koniecpol.

Posiedzenie odbyło się o godzinie 21.00.

Obecni byli członkowie Zarządu

Oraz Członkowie Rady Miejskiej:

Nieobecni i nieusprawiedliwieni byli K. Chojnacki i Z. Mycka.
Posiedzeniu przewodniczył burmistrz Wł. Sikorski. Protokołowała sekretarz M. Wróblewska.

Po dokonaniu wszystkich wstępnych procedur i dokładnym zapoznaniu się z pismem Wydziału Powiatowego Sejmiku w Radomsku powołującym się na Dz.U.R.P. Nr 35 poz.294 (o którym to pisałam w poprzednim artykule), a dotyczącym likwidacji miasta Koniecpola, radni przystąpili do dyskusji. Gorąco Państwa zachęcam do analizy wypowiedzi poszczególnych radnych.

Pan Babczyński
wnioskował o zwołanie ogólnego zebrania mieszkańców by społeczeństwo wypowiedziało się w powyższej sprawie.
Pan Bogobowicz
sprzeciwił się zwołaniu ogólnego zebrania twierdząc, iż Rada Miejska jest wybrana przez ogół mieszkańców i jedynie ona może decydować w sprawach miasta. Poddany przez burmistrza pod głosowanie wniosek Pana Babczyńskiego upadł - 2 osoby były "za", "przeciwko" 11 głosów.
Doktor Rathel
zabierając głosnaświetlił problem od strony historycznej i wpływu decyzji politycznych na rozwój miasta. Na wstępie dr Rathel zgłosił wniosek o utrzymanie miasta! "Koniecpol przed laty był miastem, dopiero po powstaniu w roku 1863 za karę przez moskali zostało przyłączone do gminy." "...do roku 1927 tj. do chwili wydzielenia się miasta - ówczesna osada Koniecpol była do tego stopnia zaniedbana, że rynek miał widok bagna."
Ławnik O. Wajngarten
poprosił przewodniczącego o wyjaśnienie Radzie Miejskiej, w jaki sposób podzielone zostaną dochody i wydatki miasta po przyłączeniu miasta do gminy.

W wypowiedzi przewodniczący wyjaśnia, że budżet składa się z dochodów majątków miasta, z podatków samoistnych miasta, oraz dodatków do podatków państwowych. Ówczesny budżet w dochodach składał się z następujących sum:

Dochód osady Koniecpol

14750,00zł

Dochód gminy i osady

7136,00zł

Dochód Wydz. Pow. z miasta jako osady

4585,93zł

Suma podatku lokalnego

1500,00zł

Suma podatku od nieruchomości

800,00zł

Dochód z prowadzenia akt Stanu Cywilnego

400,00zł

Razem

29171,93zł

Miasto mając taki dochód jest w stanie egzystować, ale Wydziałowi Powiatowemu Sejmiku w Radomsku przypadnie czystego zysku z powodu zniesienia miasta i przyłączenia go do gminy suma 4 585 zł 93 gr.

Drodzy Państwo o pieniądzach - przychodach i rozchodach także kiedyś porozmawiamy.
Kolejnym dyskutantem był doktor Tenenbaum.

Dziwnym wydawało mu się, że Wydział Powiatowy Sejmiku
"...nie uważał za potrzebne porozumienie się z przedstawicielami Koniecpola, lecz na własną rękę, na jednym kolanie skreślił istnienie miasta, datującego się od roku 1443",
"... wielkie musiały być zasługi Hetmana Koniecpolskiego, a jeszcze większe musiały być potrzeby mieszkańców wsi, skoro król Władysław IV nadał wsi Stołudze nazwę Koniecpol i prawa związane z miastami." "... żaden z radnych nie zgodzi się z wnioskiem Wydziału Powiatowego Sejmiku i wyda na siebie wyrok śmierci, gdyż zniesienie miasta jest równoznaczne z wyrokiem dla wyborców."

Ani Rada Miejska, ani Zarząd Miasta, ani Komisja Finansowo-Gospodarcza nie znajdują potrzeby likwidacji miasta. Koniecpol może istnieć samodzielnie bez poparcia Wydziału Powiatowego Sejmiku. Potok cyfr i obliczeń dokumentuje powyższe stwierdzenie. Po zakończeniu dyskusji i podaniu jednego wniosku przez doktora Rathla, przewodniczący odczytuje takowy w brzmieniu:

Rada Miejska protestuje przeciwko uchwale Wydziału Powiatowego Sejmiku z dnia 11 lipca 1933 roku i uchwala, by wszystkie uzyskane prawa miasta z roku 1927 utrzymać w całej rozciągłości.

Wniosek poddany pod głosowanie przeszedł jednogłośnie.

Na tym posiedzenie zakończono o godzinie 23-ej.

Ja także dziś kończę. Do spotkania w następnym odcinku.

Danuta Zawadzka


20.12.2006 r.

Z kart historii miasta Koniecpola - 6

   Od 1927 roku po przywróceniu samodzielności miastu Koniecpol, mimo braku gotówki siłami społecznymi zabrukowano rynek, a następnie ulice. Za miastem wydzielono targowicę, postawiono sześć betonowych, nowych studzien, a także wyremontowano stare studnie. Zakupiono dom na szkołę o 9 salach. Oświetlano ulice - te najbliżej rynku.

Przerwaną komunikację na drodze Koniecpol - Wąsosz, która łączyła Koniecpol ze Szczekocinami działalnością szarwarkową doprowadzono w ciągu 4 lat do należytego porządku.

Zainwestowano w Straż Pożarną. Wartość posiadanego taboru na ówczesne czasy oceniano na kilka tysięcy złotych.

Rada przeprowadzając inwestycje nie zapomniała o biednej ludności. Podczas zimowych miesięcy dawano zapomogi finansowe, a także rzeczowe.

Chorych kierowano do szpitala bywało, iż opłacano operacje pacjentów w przypadkach gdy zachodziła taka konieczność.

Wyniki podejmowanych wysiłków jednoznacznie zawdzięczano solidarnej i zgodnej pracy Rady Miejskiej z Zarządem Miasta.

Do spotkania w następnym odcinku.

Danuta Zawadzka


21.12.2006 r.

Z kart historii miasta Koniecpola - 7

W dzisiejszym odcinku rozważymy zabiegi czynione przez mieszkańców Koniecpola by uratować swoje miasto.

Zdesperowani mieszkańcy Koniecpola postanawiają zwrócić się z prośbą o utrzymanie miasta, jego przywilejów i nazwy do Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej. W uzasadnieniu prośby zawarte są sformułowania, jakie przedstawiali radni na posiedzeniu Rady Miejskiej 3 sierpnia 1933 roku.

Fragmenty oryginału przytaczam poniżej:

" Prośba nasza o utrzymanie miasta nie jest bezpodstawna. Miasto nasze w roku 1443 za panowania Króla Władysława IV otrzymało nazwę Koniecpol i wszystkie przywileje miasta, z których korzystało do roku 1863 tj. do chwili wybuchu powstania. W tym to powstaniu przodkowie nasi, jako organizatorzy, przyjęli gorący i czynny udział w sprawie dla Ojczyzny, stwarzając fabrykę broni i szwalnię dla powstańców, oraz stoczyli bitwę pod dowództwem Oksińskiego i Bończy. Za czyny bohaterskie naszych przodków moskal-zaborca, aby ukrócić samodzielność miasta i zgnieść jego dążenia do wolności, odebrał mu prawa i przywileje miasta, przyłączając go do gminy wiejskiej w przekonaniu, że miasto nasze jest rozsadnikiem patriotyzmu, który szerzony był w okolicznych wsiach i wioskach. Miasto za bohaterskie czyny srodze zostało ukarane moralnie i materialnie, gdyż tracąc samodzielność stopniowo zatracało charakter miasta, stopniowo upadały jego dążenia. Widząc swą własną korzyść, ośmielamy się również zaznaczyć, że Rzeczypospolita przez przyłączenie miasta do gminy też straci, nietylko na podatkach, które upadną z chwilą skasowania takowego, lecz na przemyśle i handlu, rozwój którego również uzależniony jest od egzystencji miasta na zmienionej do wymagań osady, prymitywnej rozbudowie, powodującej częste pożary. Prócz strat materjalnych o których wspomnieliśmy, większe i poważniejsze dla Państwa, w dobie obecnego kryzysu, są straty moralne, które nastąpią, gdyż rozpadną się wszystkie placówki oświatowo-kulturalne, propagandowe, jak np. Przysposobienie Wojskowe, Liga Obrony Powietrznej Państwa, Liga Morska, Polski Czerwony Krzyż, oddział Bloku Bezpartyjnego, który obecnie oddaje nie tylko nam, ale i okolicznym wioskom przysługi, udzielając bezinteresownie wszelkich informacji, ściśle związanych z naszem życiem prywatnem, podczas gdy dawniej byliśmy wyzyskiwani przez pokątnych doradców, niejednokrotnie wprowadzeni w błąd, oraz narażeni na materjalne straty."

Petycja kończyła się zapewnieniami o głębokim patriotyzmie mieszkańców naszego miasta i nadzieją, iż Rząd Polski kierując się obiektywnymi przesłankami utrzyma Koniecpolowi status miasta.

"My mieszkańcy miasta, tak samo jak Rada Miejska przez nas wybrana idąc w ślady przodków naszych poległych w roku 1863, jesteśmy patrjotami szanującymu Najjaśniejszą Rzeczpospolitą , Jej Rząd, któryśmy sami wybrali, dowodem czego było głosowanie do Sejmu, pokładamy w Nim wielkie zaufanie, mając nadzieję, że krzywda, która się może stać miastu, nie dojdzie do skutku. Ufni przeto, iż Rząd Polski nie dopuści do tego, by nasze wysiłki poszły na marne."

Pod petycją społeczność miasta Koniecpola złożyła swoje podpisy.

Dzięki uprzejmości Pani Anny Złotnickiej z Zakładu Fotograficznego "Kamyk", która stary dokument z roku 1933 zeskanowała, możecie Państwo zobaczyć jak nazywali się, podpisywali się Koniecpolanie - nasi dziadkowie, rodzice, a może i pradziadkowie. Życzę Państwu pasjonującej lektury.

Danuta Zawadzka




24.12.2006 r.

Z kart historii Koniecpola - 8

Śledząc poprzednie odcinki przedstawiające Państwu zaangażowanie społeczeństwa Koniecpolskiego w walce o utrzymanie przywilejów miejskich, chciałoby się by w czasach obecnych cechował nas tak ogromny patriotyzm.

To właśnie dzięki jednomyślności tak zróżnicowanego pod każdym względem społeczeństwa, potrafiono wygrać sprawę, która wydawała się przesądzoną.

A decyzja w przedmiotowej sprawie jakże prosta i jednoznaczna w skomplikowanym języku formalno-prawnym. Przedstawiam ją Państwu w poniżej załączonej foto-kopii. Proszę zwrócić uwagę na daty od 26.10.1933 r. do 10.11.1933 r. problem zostaje rozwiązany zdecydowanie i jednoznacznie:

Miasto Koniecpol pozostaje miastem!

Danuta Zawadzka


28.01.2007 r.

Z kart historii Koniecpola - 9

Omówimy dziś ustawę z dnia 23.03.1933 roku o zmianie ustroju samorządu terytorialnego Dz.U.nr 35 w zakresie działania prezydentów i burmistrzów.

Temat frapujący - porównajcie Państwo z dzisiaj obowiązującymi uprawnieniami.

Pan burmistrz, względnie prezydent, działając jednoosobowo, pełni swe funkcje samodzielnie pod osobistą odpowiedzialnością przy pomocy "innych członków magistratu oraz funkcjonariuszy miejskich". Jest on przełożonym miasta i kierownikiem całej administracji i gospodarki miejskiej. Reprezentuje miasto i działa w imieniu gminy na zewnątrz.

Do jego kompetencji należy:

We wszystkich sprawach sobie zastrzeżonych do decyzji, może burmistrz względnie prezydent zasięgać opinii kolegium magistratu.

Magistrat (przestarzale) - Zarząd miasta; rada miasta; samorząd miejski; ale także ratusz, siedziba władz.
Magistrat - Zarząd miejski w Polsce w okresie międzywojennym.

Danuta Zawadzka