Kolejna gadka mojego dziadka.

- Dziadku, a co to za tablica wmurowana nad wejściem do kościoła?

- Jaka tablica?

- Ta, na której napisano "Na pamiątkę zjednoczenia wolnej Polski"....

- Wmurowano ją, gdy Polska odzyskała niepodległość.

- Nie po drugiej wojnie światowej?

- Po pierwszej wojnie, ale straciła ją w 1939 roku, napadnięta z dwóch stron. Po drugiej została tylko wyzwolona. Kiedyś to zrozumiesz.. Wiele było wtedy radości wśród Polaków. Społeczeństwo, pomimo że było biedne, robiło co mogło, by jej ponownie nie stracić. U nas w Koniecpolu też zbierano dobrowolne datki na uzbrojenie nowotworzonego Wojska Polskiego. Za te pieniądze zakupiono karabin maszynowy na wozie, a hrabina Potocka ufundowała sztandar dla szkolących się w jej folwarku oddziałów strzelców. Była wtedy wielka uroczystość na rynku przed remizą strażacką. Żołnierze składali przysięgę, poświęcono przekazywany karabin i sztandar, a później jeden z żołnierzy stojąc na beczce odwdzięczył się zebranym wspaniałym koncertem. Jego głos na stałe pozostał w pamięci. Niestety, nikt wtedy nie zapamiętał jego nazwiska. Przypomniało mi go później radio - to mógł być tylko Kiepura....

Rozmowa ta przypomniała mi się natychmiast przed kilku laty, gdy w zbiorach Pana Jerzego Maszewskiego zobaczyłem zdjęcie z tej uroczystości. Później w dokumentach parafii Św. Trójcy przypadkowo odnalazłem pismo z muzeum w Chorzowie z zapytaniem, który z księży w dniu 29.06.1919 r. poświęcał ufundowany przez hrabinę Potocką sztandar dla 3 Batalionu Pułku Strzelców Bytomskich. Ostatnio, dzięki pomocy mego przyjaciela Jurka Zakrzewskiego (odnalazł dalsze dokumenty), mogę potwierdzić i uzupełnić opowiadanie mojego dziadka - Józefa Franiasza.

Hrabina Julia Potocka oddała do dyspozycji formującego się Pułku Strzelców Bytomskich folwark w Starym Koniecpolu. Potajemna podchorążówka uznawana była przez władze wojskowe.

W dniu 29.06.1919 r. (niedziela) na koniecpolskim rynku odbyła się uroczysta przysięga wojskowa. Społeczeństwo przekazało żołnierzom karabin maszynowy, zakupiony za zebrane fundusze, natomiast hr. Potocka ufundowała Pułkowi sztandar (wykonały go zakonnice z Częstochowy, przerabiając dostarczony im sztandar z powstania styczniowego).

Poświęcenia dokonał ksiądz W. Siemaszko. Jednym z żołnierzy był 16 letni, słynny później Jan Kiepura, który w tym dniu otrzymał awans na kaprala. W upalny dzień przysięgi, przed uroczystościami, gromada 150 chłopa zażywała kąpieli w Pilicy. W panującym chaosie czterech czy pięciu z nich zaczęło tonąć. Na pół odziany jeszcze Kiepura skoczył na pomoc ratując im życie.

Na zakończenie święta Kiepura stojąc na beczce dał mieszkańcom pamiętny koncert. Nie licząc kameralnych występów pośród przyjaciół w szkole i wojsku, był to jego pierwszy publiczny, otwarty koncert. My - mieszkańcy Koniecpola, możemy być z tego dumni.

Jeśli chodzi o dalsze losy sztandaru, to przed wojną został on przekazany do Muzeum Wojska Poskiego, przetrwał wojnę i podobno znajduje się tam nadal.

Pozostaje tylko do rozwiązania jeszcze jedna kwestia - czy słynna beczka była:

• po śledziach - z żydowskich jatek obok remizy,
• po kapuście - pożyczona (od kogo?),
• antałkiem po piwie - z restauracji mojego dziadka Bolesława Skórkowskiego.

Ale może zagadkę tę rozwiąże ktoś inny?

Leszek Skórkowski

Literatura:

• Edward Henke, 1 Pułk Strzelców Bytomskich, Śląski Instytut Naukowy, 1968;
• Wacław Panek, Jan Kiepura;
• Jerzy Waldorff, Jan Kiepura, PWM, 1974;
• Zdjęcia pochodzą ze zbiorów Jerzego Maszewskiego i Jerzego Waldorffa.

Uwaga

Poszukujemy materiałów zdotyczących formowania się 1 Pułku Strzelców Bytomskich w Koniecpolu, w szczególności zdjęć J. Kiepury śpiewającego na beczce. Może gdzieś, u kogoś w albumie... tpk.koniecpol@interia.pl