29.06.2009 r.
Koniecpolski sztandar
Pułku Strzelców Bytomskich
Z okazji przypadającej w tym roku 90. rocznicy utworzenia 3 Batalionu Strzelców Bytomskich i wręczenia przez hrabinę Julię Potocką sztandaru tej jednostce powstańczej przedstawiamy relację dyrektora muzeum w Chorzowie. Pan Janusz Modrzyński śledził m.in. losy koniecpolskiego sztandaru, a wyniki swoich dociekań zawarł w opisie złożonym w Muzeum. Dzięki uprzejmości obecnej Dyrekcji Muzeum udało nam się dotrzeć do tych materiałów. Oto ich treść:
"W okresie od 10.04.1919 r. do 28.06.1919 r. sierżant Pluciński organizuje na terenie Koniecpola 3 batalion. Porucznik Augustyn Bańczyk został w tym czasie odkomenderowany do Koniecpola celem objęcia dowództwa batalionu. On to podsuwa hr. Potockiej myśl ufundowania sztandaru. Hr. Potocka poleca jednemu z klasztorów w Częstochowie wykonanie tej pracy. W tym celu zdjęty został ze starego sztandaru powstańczego z roku 1863 grupy Czachowskiego wizerunek Matki Boskiej w Różach wraz z napisem "Pamiątka Powstańców z r. 1863" i przehaftowany na nowy. Po odwrotnej stronie widnieje Orzeł Biały na czerwonym polu i napis "3 Batalion Pułku Strzelców Bytomskich".
Dnia 29 czerwca 1919 roku dokonuje poświęcenia sztandaru ks. proboszcz Koniecpolski przy udziale władz miejskich, wojska licznej publiczności. Na rynku hr. Potocka wręcza sztandar dowódcy 3 batalionu porucznikowi Bańczykowi.
Dnia 4 lipca 1919 roku przeprowadza por. Bańczyk 3 batalion do Wielunia, gdzie odbyło się uroczyste zaprzysiężenie wojskowe batalionu publicznie na rynku dnia 3 sierpnia 1919 roku.
Z sztandarem wyruszył Pułk Bytomski na front wschodni dnia 31 maja 1920 roku. W czasie walk w trzecim powstaniu śląskim znajdował się sztandar w Sosnowcu u powstańca Bytomiaka sierżanta Władysława Halamy, a później w Piekarach Śląskich. Po wkroczeniu 75pp - bytomskiego do Królewskiej Huty (Chorzowa) w czerwcu 1922 roku sztandar złożony został w dowództwie pułku. Gdy zorganizowane zostało "Koło byłych żołnierzy Pułku Strzelców Bytomskich", Bytomiacy biorą udział w uroczystościach pułkowych i państwowych z tym sztandarem do dnia 22 września 1935 roku, tj. do dnia uroczystości poświęcenia sztandaru Koła Bytomiaków. Po tej uroczystości dowództwo 75pp przekazało sztandar historyczny do Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Sztandar przetrwał drugą wojnę światową i zachował się po dziś dzień w M.W.P w Warszawie, Aleje Jerozolimskie 3 jako eksponat - pamiątka pierwszej górnośląskiej jednostki W.P. - Pułku Strzelców Bytomskich - 75pp.
Z okazji uroczystości 40 rocznicy trzeciego powstania śląskiego dyrektor Muzeum m. Chorzowa Janusz Modrzyński i ostatni sekretarz Koła Bytomiaków Augustyn Pytlach przywieźli sztandar z M.W.P. w Warszawie do Chorzowa wypożyczony przez dyrektora M.W.P. pułkownika Kazimierza Koniecznego na wystawę czynu powstańczego w Bytomiu na okres 3 miesięcy. Po upływie terminu sztandar wrócił do Warszawy."
Sztandar 3. Batalionu Pułku Strzelców Bytomskich ufundowany przez hr. Julię Potocka znajduje się w dalszym ciągu w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Nie znamy losów sztandaru podczas drugiej wojny światowej. A może jest ktoś, kto je zna...
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Leszek Skórkowski
Jerzy Zakrzewski
Składamy serdeczne podziękowania Muzeum w Chorzowie
- Pani dyr. Irenie Białas i Pani Renacie Skoczek
za udostępnienie materiałów.